Vertigo, etrafın döndüğü veya sallandığı yanılsamasıyla karakterize şiddetli baş dönmesidir. Gerçek bir hastalık değil, altta yatan bir sağlık sorununun belirtisidir. Ani başlayan vertigo atakları günlük yaşamı durma noktasına getirebilir ve düşme riskini artırır.
Vertigo Atakları Sırasında Yaşananlar
Atak sırasında hasta, odanın etrafında döndüğünü veya zeminde sallanma hisseder. Bu durum genellikle bulantı, kusma, terleme ve denge kaybıyla birlikte gelir. Bazı hastalarda işitmede azalma, kulak çınlaması veya gözlerde istemsiz hareketler (nistagmus) görülebilir. Ataklar birkaç saniyeden saatlere kadar sürebilir.
Vertigonun Yaygın Nedenleri
- Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV): İç kulaktaki kristallerin yer değiştirmesiyle oluşur. Yatakta dönerken veya baş hareketleriyle tetiklenir.
- Meniere Hastalığı: İç kulak sıvı basıncının artması sonucu ataklar halinde gelir. İşitme kaybı ve kulakta dolgunluk hissi eşlik eder.
- Vestibüler Nörit: İç kulak sinirinin viral enfeksiyonu. Şiddetli dengesizlik haftalarca sürebilir.
- Migren İlişkili Vertigo: Baş ağrısıyla birlikte veya ağrısız ataklar halinde görülür.
- Beyincik Sorunları: İnme, tümör veya multipl skleroz gibi nörolojik hastalıklar.
Acil Müdahale Gerektiren Tehlikeli Belirtiler
- Ani işitme kaybı veya çift görme
- Yüzde asimetri, kol-bacakta güçsüzlük
- Konuşma bozukluğu veya bilinç bulanıklığı
- Şiddetli boyun ağrısıyla birlikte baş dönmesi
Tanı Sürecinde Kullanılan Yöntemler
- Dix-Hallpike Testi: BPPV tanısı için başın özel pozisyonlarda hareket ettirilmesi.
- Videonistagmografi (VNG): Göz hareketlerinin kaydıyla iç kulak fonksiyonlarının değerlendirilmesi.
- Manyetik Rezonans (MR): Beyin sapı veya beyincik lezyonlarını tespit etmek için.
- İşitme Testleri: Meniere şüphesinde odyolojik değerlendirme.
Tedavi Yöntemleri Nedenine Göre Değişir
- BPPV Tedavisi: Epley manevrası gibi kristalleri yerine oturtan özel baş hareketleri.
- İlaç Tedavisi:
- Akut atakta dimenhidrinat veya meklizin (bulantı kesici)
- Migren ilişkili vertigoda beta blokerler
- Meniere’de idrar söktürücüler ve tuz kısıtlaması
- Rehabilitasyon: Vestibüler fizyoterapi ile beyin denge kompanzasyonu.
- Cerrahi: İnatçı Meniere vakalarında endolenfatik kese dekompresyonu.
Atak Sırasında Yapılması Gerekenler
- Hemen güvenli bir yere oturun veya uzanın.
- Gözlerinizi sabit bir noktaya odaklayın.
- Ani baş hareketlerinden kaçının.
- Su içmeye çalışın (küçük yudumlarla).
- Atak geçene kadar araç kullanmayın.
Vertigodan Korunma Stratejileri
- Tuz alımını günde 2 gramla sınırlayın.
- Stres yönetimi için nefes egzersizleri yapın.
- Kafein, alkol ve sigaradan uzak durun.
- Boyun hareketlerini içeren düzenli egzersiz.
Doktor Kontrolü Gerektiren Durumlar
- Atakların sıklığı veya şiddeti artıyorsa
- İşitme kaybı veya kulak çınlaması eşlik ediyorsa
- Baş dönmesi 48 saatten uzun sürüyorsa
- Nörolojik belirtiler varsa (çift görme, uyuşukluk)
