Ventriküler fibrilasyon (VF), kalbin alt odacıklarının kaotik elektriksel aktivite nedeniyle titreyerek kan pompalayamadığı ölümcül bir ritim bozukluğudur. Ani kalp durmasının en yaygın nedenidir ve dakikalar içinde müdahale edilmezse beyin hasarı veya ölümle sonuçlanır. Bu kritik durumun mekanizması, kalp kası liflerinin uyumlu kasılmasını sağlayan elektriksel ileti sisteminin bozulmasıdır.
Belirtiler ve Acil Durum İşaretleri
VF aniden gelişir ve ilk saniyelerden itibaren hayati tehlike başlar:
- Bilinç kaybı ve ani çökme
- Nefes almanın durması veya gasping (gırtlaktan gelen ses)
- Nabzın alınamaması
- Ciltte morarma (siyanoz)
- Göğüs ağrısı (bazen öncü belirti olabilir)
Nedenleri ve Tetikleyici Faktörler
Temel neden genellikle altta yatan kalp hastalıklarıdır:
- Koroner arter hastalığı ve miyokard enfarktüsü
- Kardiyomiyopatiler (genişlemiş veya hipertrofik)
- Doğumsal kalp defektleri
- Elektrolit dengesizlikleri (potasyum/magnezyum eksikliği)
- Elektrik çarpması veya şiddetli travma
- Bazı ilaçların proaritmik etkileri
Teşhis Yöntemleri
VF tanısı acil ortamda klinik bulgularla konur. Destekleyici tetkikler:
- EKG: Kaotik, düzensiz dalgalar (organize QRS kompleksi yok)
- Kan Testleri: Kardiyak enzimler (troponin), elektrolit seviyeleri
- Ekokardiyografi: Yapısal kalp sorunlarını saptamak için
- Elektrofizyolojik Çalışma (EPS): Nüks önleme amaçlı
Acil Tedavi Protokolleri
VF’de hayat kurtaran müdahale zinciri:
- CPR: Hemen başlanan kaliteli göğüs kompresyonu (dakikada 100-120 bası)
- Defibrilasyon: İlk 3-5 dakikada uygulanan şok (monofazik: 360 J, bifazik: 150-200 J)
- İleri Yaşam Desteği:
- Endotrakeal entübasyon
- Adrenalin (1mg IV, her 3-5 dakikada)
- Amiodaron (300mg IV)
- Hipotermi Tedavisi: Beyin hasarını azaltmak için vücut ısısının 32-34°C’ye düşürülmesi
Uzun Dönem Tedavi Stratejileri
- ICD (İmplante Edilebilir Kardiyoverter Defibrilatör): Tekrarlama riski yüksek hastalara takılır
- Ablasyon: İskemik olmayan VF’de substrat odaklı radyofrekans ablasyonu
- İlaç Tedavisi: Beta blokerler, sotalol veya amiodaron
- Koroner Revaskülarizasyon: Tıkanan damarlara stent/bypass
Risk Azaltma ve Korunma
- Kardiyak risk faktörlerinin kontrolü (hipertansiyon, diyabet)
- Sigara ve aşırı alkolden kaçınma
- Düzenli kardiyoloji kontrolleri (EF <%35 hastalar)
- ICD takılı hastalarda cihaz kontrolleri
- Ailesel aritmi öyküsü varsa genetik tarama
Prognozu Etkileyen Faktörler
- Müdahale süresi (her dakika %7-10 sağkalım azalır)
- Altta yatan kalp fonksiyonu (EF değeri)
- İlk şokun başarısı
- Hastanın yaşı ve komorbiditeler
Toplumsal Önlemler
- Kamusal alanlarda AED (Otomatik Eksternal Defibrilatör) bulundurulması
- İlk yardım eğitimlerinin yaygınlaştırılması
- Yüksek riskli bireylerin aile eğitimi
