Varikosel, testislerdeki toplardamarların genişlemesi ve kıvrımlı hale gelmesiyle oluşan yaygın bir erkek sağlığı sorunudur. Genellikle ergenlik döneminde başlar ve 15-25 yaş arası erkeklerin yaklaşık %15’ini etkiler. Sol testiste daha sık görülmesinin nedeni, anatomik olarak sol testis damarlarının sağa göre daha dik açıyla böbrek toplardamarına bağlanmasıdır.
Varikosel Belirtileri
Hafif vakalarda belirti vermeyebilir, ancak şiddetlendikçe şikayetler artar:
- Testislerde özellikle gün sonunda artan ağrı ve rahatsızlık hissi
- Skrotumda (torba) gözle görülür şişlik ve damar genişlemeleri
- Sıcak havada veya uzun süre ayakta kalınca artan ağrı
- Sol testiste sağa göre belirgin küçülme
- Kısırlık şikayetiyle yapılan tetkiklerde sperm kalitesinde düşüklük
Teşhis Yöntemleri
Tanı fizik muayene ve görüntüleme teknikleriyle konur:
- Elle Muayene: Ayakta dururken skrotumun palpasyonuyla "solucan yumağı" benzeri damarlar hissedilir.
- Doppler Ultrason: Damarlardaki kan akım hızı ve genişleme ölçülür (damar çapı >3 mm anormal kabul edilir).
- Termografi: Isı farklılıklarının değerlendirilmesi.
- Sperm Testi: Sperm sayısı, hareketliliği ve morfolojisinin analizi.
Varikosel Neden Olur?
Temel neden damar kapakçıklarının yetersizliğidir:
- Kapakçık yetmezliği nedeniyle kan geri kaçar ve damarlarda basınç artar
- Sol testis damarlarının dikey anatomik yapısı
- Böbrek tümörü gibi hastalıkların damarlara baskı yapması
- Karın içi basıncı artıran kronik öksürük veya ağır kaldırma
Tedavi Seçenekleri
- Gözlem: Hafif şikayeti olmayan ve çocuk isteği bulunmayan hastalarda tercih edilir.
- Skrotal Destek: Özel iç çamaşırlarıyla testislerin desteklenmesi.
- Ameliyat:
- Mikrocerrahi: Mikroskop altında yapılır (%90 başarı, en düşük nüks oranı).
- Laparoskopik: Karından küçük kesilerle girilerek damarların bağlanması.
- Radyolojik Embolizasyon: Kasıktan kateterle girilip damarların tıkanması.
Ameliyat Sonrası Süreç
- 24 saat hastanede kalış, 3-7 gün istirahat
- 2 hafta ağır fiziksel aktiviteden kaçınma
- 4-6 hafta cinsel perhiz
- Kontroller: 1. hafta pansuman, 3. ay sperm testi
- Komplikasyonlar: Hidrosel (%10), testis atrofisi (nadir)
Varikosel ve Kısırlık İlişkisi
- Sperm üretimini bozan mekanizmalar:
- Testis sıcaklığında artış
- Oksidatif stres ve serbest radikal birikimi
- Hormonal dengesizlikler
- Ameliyat sonrası sperm kalitesinde 6-12 ayda düzelme:
- Sperm sayısında %40-60 artış
- Hareketlilikte %10-15 iyileşme
- Gebelik oranlarında %30-50 artış
Önleyici Tedbirler
- Ağır yük kaldırmaktan kaçınma
- Uzun süre ayakta durmamak
- Dar iç çamaşırı yerine destekli modeller
- Yıllık ürolojik kontrol
Hangi Durumda Ameliyat Gerekli?
- 6 aydır düzelmeyen testis ağrısı
- Sperm analizinde anormallik + çocuk isteği
- Testis boyutunda belirgin küçülme
- Ergenlerde testis gelişiminin durması
