Vajina sarkması (pelvik organ prolapsusu), pelvik taban kaslarının ve bağ dokularının zayıflaması sonucu rahim, mesane veya bağırsağın vajinal kanala doğru yer değiştirmesidir. Özellikle doğum yapmış kadınlarda ve menopoz sonrası dönemde sık görülen bu durum, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Belirtiler ve İşaretler
Hafif vakalarda belirti görülmeyebilirken, orta-ileri evrelerde şunlar gözlemlenir:
- Vajinada dolgunluk veya basınç hissi
- İdrar kaçırma veya tam boşaltamama
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Bel ve kasık bölgesinde sürekli ağrı
- Vajinadan doku çıkıntısı (yumru şeklinde)
- Kabızlık veya dışkılama güçlüğü
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Pelvik tabanı destekleyen yapıların zayıflaması temel nedendir. Risk faktörleri arasında:
- Doğum travması: Özellikle iri bebek veya uzun süren doğumlar
- Kronik basınç artışı: Kronik öksürük (KOAH), kabızlık, ağır kaldırma
- Hormonal değişimler: Menopozda östrojen azalması
- Genetik yatkınlık: Bağ dokusu zayıflığına yol açan kalıtsal faktörler
- Obezite: Karın içi basıncı artıran aşırı kilo
Teşhis Yöntemleri
- Pelvik muayene: Doktorun vajinal ve rektal muayenesi ile sarkma derecesi değerlendirilir.
- Sistoskopi: İdrar kesesi ve üretranın endoskopik incelenmesi.
- Ürodinami: İdrar akış testleri ile mesane fonksiyonları kontrol edilir.
- MR/BT: Şiddetli vakalarda pelvik organ konumunu görüntülemek için kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
A. Cerrahi Olmayan Yaklaşımlar
- Pelvik taban egzersizleri: Kegel egzersizleri ile kasların güçlendirilmesi
- Pesser kullanımı: Vajinaya yerleştirilen silikon halkalarla organ desteği
- Östrojen tedavisi: Vajinal kremlerle doku esnekliğinin artırılması
B. Cerrahi Tedaviler
- Sakrokolpopeksi: Karından açılan ufak kesiyle mesh (ağ) yerleştirilmesi
- Vajinal cerrahi: Sarkan dokuların vajinal yoldan çıkarılması veya onarımı
- Lazer tedavisi: Erken evrelerde doku sıkılaştırma amaçlı fraksiyonel lazer
Önleme Stratejileri
- Düzenli Kegel egzersizleri: Günde 3 set 10-15 tekrar
- Kilo kontrolü: VKİ’nin 25 altında tutulması
- Kabızlık önleme: Lifli gıdalar ve yeterli sıvı alımı
- Ağır kaldırmaktan kaçınma: 10 kg üzeri yüklerin taşınmaması
- Sigara bırakma: Kronik öksürük riskini azaltmak
Yaşam Tarzı Önerileri
- Yoga ve pilates gibi pelvik tabanı destekleyen aktiviteler
- Bisiklet yerine yüzme gibi basınç oluşturmayan sporlar
- Kafein ve asitli içeceklerin sınırlandırılması (idrar kaçırma riski için)
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı (jinekolog) ilk başvuru noktasıdır. İleri vakalarda ürojinekoloji veya pelvik cerrahi alanında uzmanlaşmış hekimler tedaviyi yürütür. Belirtiler başladığında gecikmeden uzmana danışmak, cerrahi gerekliliğini azaltabilir.
