Uygunsuz ADH Sendromu (SIADH), vücutta antidiüretik hormonun (ADH) kontrolsüz salgılanması sonucu kan sodyum düzeylerinin tehlikeli şekilde düştüğü kritik bir endokrin bozukluktur. Bu durum, su dengesinin bozulmasıyla hücre fonksiyonlarını ciddi şekilde etkileyebilir.
Hastalığın Temel Mekanizması
ADH hormonu normalde böbreklerden su tutulumunu düzenler. SIADH’da ise hormon sürekli ve düzensiz salgılanır. Böbrekler aşırı su tutarken, idrarla sodyum kaybı artar. Sonuçta kan sodyum konsantrasyonu 135 mEq/L altına düşer (hiponatremi). Beyin hücrelerinde şişme ve nörolojik hasar riski ortaya çıkar.
Sık Görülen Nedenler
- Akciğer Hastalıkları: Küçük hücreli akciğer kanseri (%15 vakada), pnömoni
- Santral Sinir Sistemi Bozuklukları: Beyin travması, menenjit, inme
- İlaçlar: SSRI antidepresanlar, kemoterapi ilaçları (vinkristin), antiepileptikler
- Diğer: Akut porfiri, HIV/AIDS, cerrahi stres
Belirtiler ve Klinik Tablo
Hiponatremi şiddetine göre semptomlar değişir:
- Hafif (Sodyum >125 mEq/L): Bulantı, baş ağrısı, kas krampları
- Orta (115-125 mEq/L): Bilinç bulanıklığı, denge kaybı, kişilik değişimleri
- Şiddetli (<115 mEq/L): Nöbet, koma, solunum durması
Tanı Kriterleri
Tanı için dört temel kriter aranır:
- Hiponatremi (Serum Na+ <135 mEq/L)
- Düşük serum osmolalitesi (<280 mOsm/kg)
- Uygunsuz yüksek idrar osmolalitesi (>100 mOsm/kg)
- Ödem olmadan klinik övolümi
Ayırıcı Tanı
- Konjestif kalp yetmezliği
- Böbrek yetmezliği
- Hipotiroidi
- Adrenal yetmezlik
Tedavi Yaklaşımları
- Akut Tedavi: %3 hipertonik salin infüzyonu (sodyum <120 mEq/L veya nörolojik bulgularda)
- Kronik Yönetim:
- Sıvı kısıtlaması (günlük 800-1000 ml)
- Demeclocycline veya tolvaptan gibi vazopressin antagonistleri
- Tuz tabletleri desteği
- Altta Yatan Neden Tedavisi: Tümör rezeksiyonu, ilaç değişimi
Komplikasyonlar
- Osmotik demiyelinizasyon sendromu (sodyumun hızlı düzeltilmesinde)
- Kalıcı nörolojik hasar
- Solunum arresti
Önlem ve Takip
- Riskli ilaç kullananlarda aylık sodyum takibi
- Akciğer kanseri hastalarında rutin tarama
- Sıvı alımı konusunda hasta eğitimi
Prognoz
Erken tanı alan olgularda tam iyileşme oranı %85’tir. Ancak sodyum <110 mEq/L’ye düşen vakalarda mortalite %40’a ulaşır. Nörolojik sekel riski, hiponatreminin 48 saatten uzun sürmesiyle artar.
