Ürostomi, idrarın vücuttan atılımını sağlamak için cerrahi olarak oluşturulan bir açıklıktır (stoma). Bu işlem genellikle mesanenin alınması, idrar yollarında hasar veya doğumsal anomaliler gibi durumlarda tercih edilir. Ürostomi hastalarının günlük yaşamlarını sürdürebilmeleri için doğru bakım ve bilgilendirme büyük önem taşır. Bu yazıda, ürostominin ne olduğu, nasıl uygulandığı, bakım süreci ve dikkat edilmesi gerekenler detaylı bir şekilde anlatılacaktır.

Ürostomi Neden Gereklidir?
Ürostomi, idrarın normal yolla atılamadığı durumlarda başvurulan bir çözümdür. Mesane kanseri, nörojenik mesane (sinir hasarına bağlı işlev kaybı), ağır idrar yolu enfeksiyonları veya travma sonrası idrar yolu tıkanıklığı gibi durumlarda cerrahi olarak stoma oluşturulur. Bu işlem, böbreklerin korunması ve üremi gibi hayati risklerin önlenmesi için kritik bir rol oynar.

Ürostomi Çeşitleri

• İleal Kondüit: En yaygın ürostomi türüdür. İnce bağırsağın bir bölümü (ileum) kullanılarak idrarın karın duvarına yönlendirilmesi sağlanır.
• Kutanöz Üreterostomi: Üreterler doğrudan karın cildine bağlanır. Genellikle geçici çözümlerde tercih edilir.
• Kontinant Ürostomi: İdrarın depolanabildiği bir iç kesecik oluşturulur ve hasta aralıklı kateterizasyon yapar.

Ameliyat Öncesi Hazırlık
Ürostomi ameliyatı öncesinde hasta detaylı bir değerlendirmeden geçer. Böbrek fonksiyon testleri, görüntüleme yöntemleri (BT ürografi) ve enfeksiyon taramaları yapılır. Ameliyat bölgesinin işaretlenmesi, stomanın konumunun belirlenmesi ve hastanın psikolojik hazırlığı sürecin önemli adımlarıdır. Sigara kullanımının bırakılması ve beslenme düzenlenmesi komplikasyon riskini azaltır.

Ameliyat Sonrası Bakım

• Stoma Bakımı: Stoma çevresinin temizliği pH dengeli ürünlerle yapılmalıdır. Cilt tahrişini önlemek için bariyer kremler kullanılır.
• Torba Değişimi: Ürostomi torbaları 3-7 günde bir veya sızdırma olduğunda değiştirilmelidir. Gece torbaları daha büyük kapasitelidir.
• Hijyen: İdrarın asidik yapısı ciltte tahrişe yol açabileceğinden temizlik sonrası bölge iyice kurulanmalıdır.

Komplikasyonlar ve Çözümleri

• Stoma Darlığı: Stoma çevresinde doku sertleşmesi durumunda cerrahi genişletme gerekebilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonu: Ateş, bulanık idrar veya yanma hissinde antibiyotik tedavisi başlanır.
• Cilt Tahrişi: Hipoaalerjenik yapışkanlar ve mantar önleyici kremler kullanılabilir.

Günlük Yaşam ve Adaptasyon
Ürostomi hastaları normal yaşantılarına dönebilir ancak bazı konularda dikkatli olmalıdır:

• Giyim: Bel bölgesini sıkmayan, nefes alabilen kumaşlar tercih edilmeli.
• Spor: Yüzme ve yürüyüş gibi aktiviteler uygundur. Kontakt sporlardan kaçınılmalı.
• Seyahat: Yedek torba ve temizlik malzemeleri her zaman yanında bulundurulmalı.

Beslenme Önerileri

• Bol sıvı tüketimi (günde 2-3 litre) idrarın seyreltilmesini sağlar ve enfeksiyon riskini azaltır.
• Turunçgiller ve domates gibi asidik gıdalar idrar pH’ını düşürerek tahrişe neden olabilir.
• Yoğurt ve kefir gibi probiyotikler idrar yolu sağlığını destekler.

Psikolojik Destek ve Danışmanlık
Ürostomi hastaları beden imajı değişikliği ve özgüven kaybı yaşayabilir. Destek gruplarına katılmak veya psikolog eşliğinde danışmanlık almak bu süreci kolaylaştırır. Aile bireylerinin bilinçlendirilmesi de sosyal adaptasyonu artırır.

Tıbbi Takip ve Kontroller
Ameliyat sonrası ilk 6 ayda aylık kontroller yapılır. Stoma iyileşmesi, böbrek fonksiyonları ve enfeksiyon belirtileri izlenir. Yıllık ürolojik muayeneler ve görüntüleme tetkikleri ömür boyu sürdürülmelidir.