Üroloji, kadın ve erkeklerde idrar yolu sistemi (böbrekler, mesane, üreter, üretra) ile erkek üreme organlarının (prostat, testisler, penis) hastalıklarını teşhis ve tedavi eden cerrahi bir tıp disiplinidir. Ürologlar, bu sistemlerde ortaya çıkan enfeksiyonlardan kansere, fonksiyon bozukluklarından anatomik anomalilere kadar geniş bir yelpazede uzmanlaşmış hekimlerdir.
Sık Görülen Ürolojik Hastalıklar
Ürolojik rahatsızlıklar yaş ve cinsiyete göre çeşitlilik gösterir. Erkeklerde prostat büyümesi (BPH), prostatit, prostat kanseri, erektil disfonksiyon ve testis torsiyonu sıkça karşılaşılan sorunlardır. Kadınlarda ise tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, mesane sarkması (sistosel) ve stres inkontinans öne çıkar. Her iki cinste böbrek taşları, mesane kanseri, böbrek kistleri ve nörojen mesane gibi hastalıklar yaygındır. Çocuklarda ise inmemiş testis, hidrosel ve üriner sistem anomalileri ürolojinin ilgi alanına girer.
Ürolojik Hastalıkların Belirtileri
- İdrar yaparken yanma veya kesik kesik idrar akışı
- Gece sık idrara kalkma veya ani sıkışma hissi
- İdrarda kan görülmesi (hematüri)
- Kasık veya bel bölgesinde şiddetli ağrı (özellikle taş düşürme durumunda)
- İdrar kaçırma veya tam boşaltamama hissi
- Erkeklerde ereksiyon problemleri veya testislerde şişlik
Teşhis Yöntemleri
Ürolojik tanıda kapsamlı bir yaklaşım benimsenir. İdrar tahlili, ürokültür ve PSA gibi kan testleri ilk basamak incelemelerdir. Görüntüleme teknikleri arasında ultrason, BT ürografi ve MR önemli rol oynar. Endoskopik yöntemlerden sistoskopi ile mesane içi değerlendirilirken, ürodinami testi mesane fonksiyonlarını ölçer. Prostat şüphesinde transrektal ultrason (TRUS) eşliğinde biyopsi yapılır.
Tedavi Seçenekleri
- İlaç Tedavileri: Antibiyotikler (enfeksiyonlar), alfa-blokörler (prostat büyümesi), PDE5 inhibitörleri (erektil disfonksiyon)
- Cerrahi Müdahaleler:
- Kapalı ameliyatlar: Laparoskopik veya robotik cerrahi ile prostat kanseri, böbrek tümörü tedavisi
- Endoskopik girişimler: TUR-P (prostat ameliyatı), üreteroskopi (taş kırma)
- Açık cerrahi: Büyük böbrek tümörlerinde nefrektomi
- Diğer Yöntemler: ESWL (vücut dışından taş kırma), mesane eğitimi (inkontinans), hormon tedavileri (prostat kanseri)
Korunma ve Yaşam Tarzı Önerileri
Ürolojik sağlık için günde 2-2.5 litre su tüketimi kritiktir. Tuz, kırmızı et ve oksalatlı gıdaların (ıspanak, çikolata) sınırlandırılması taş oluşumunu engeller. Sigaranın bırakılması mesane kanseri riskini %50 azaltır. Düzenli egzersiz prostat sağlığını korurken, pelvik taban kas egzersizleri (Kegel) kadınlarda idrar kaçırmayı önler. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmak için güvenli cinsel ilişki şarttır.
Ne Zaman Üroloğa Başvurulmalı?
İdrarda kan görülmesi, 48 saatten uzun süren şiddetli ağrı, tekrarlayan enfeksiyonlar veya idrar yapamama acil başvuru gerektirir. 50 yaş üstü erkeklerde yıllık PSA kontrolü, prostat kanseri erken teşhisinde hayat kurtarıcıdır. Kadınlarda menopoz sonrası dönemde idrar kaçırma şikayeti olanlar vakit kaybetmeden uzmana görünmelidir.
