Göbek kordonu sarkması (umblikal kord prolapsusu), doğum sırasında kordonun bebekten önce rahim ağzına sarkmasıyla oluşan acil bir obstetrik durumdur. Kordonun sıkışması veya basıya uğraması, bebeğe giden oksijenin ani kesilmesine bağlı fetal distres veya ölüme yol açabilir. Bu kritik tablonun erken tanınması ve acil müdahale hayati önem taşır.
Göbek Kordonu Sarkması Nedir?
Normalde bebek doğum kanalına girdikten sonra kordon pelvise ilerler. Prolapsusta ise kordon, bebeğin başı veya vücut kısmından önce servikse ulaşır veya vajinaya sarkar. Kordonun sıkışmasıyla fetal kan akımı azalır. Tanı konulamazsa 30 dakika içinde bebek kaybı gelişebilir.
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- Makat geliş: Bebeğin popo veya ayaklarının pelvise ilk girmesi (en sık neden).
- Çoğul gebelik: İkizlerde ikinci bebeğin doğumunda risk artar.
- Erken membran rüptürü: Suların erken gelmesiyle kordonun açılan serviksten sarkması.
- Polihidramnios: Fazla amniyon sıvısının kordonu itmesi.
- Uzun göbek kordonu (>100 cm) veya küçük pelvis yapısı.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Vajinal muayenede kordonun ele gelmesi (kesin tanı).
- Fetal kalp atımında ani düşme (bradikardi) veya düzensizlik.
- Doppler ultrason ile kordon basısının gösterilmesi.
- Riskli durumlarda amnioskopi ile görsel inceleme.
Acil Müdahale Protokolü
- Basıyı kaldırma: Vajinaya steril eldivenli el sokularak kordona yukarı doğru baskı uygulanır.
- Pozisyon değişimi: Anneyi Trendelenburg pozisyonuna (baş aşağı) veya diz-dirsek pozisyonuna getirme.
- Mesaneyi doldurma: Foley kateterle 500-700 ml serum fizyolojik verilerek bebeği yukarı itme.
- Tokolitik ilaç: Oksitosin infüzyonu varsa kesilir, rahim kasılmalarını durdurmak için terbutalin verilir.
- Acil sezaryen: Müdahale sonuç vermezse 10 dakika içinde bebek çıkarılır.
Komplikasyonlar ve Prognoz
- Fetal asfiksi: Oksijensizliğe bağlı beyin hasarı veya serebral palsi.
- Perinatal ölüm: Müdahale gecikirse %40-60 ölüm riski.
- Anneye ait riskler: Acil cerrahiye bağlı kanama veya enfeksiyon.
Erken müdahalede bebek sağkalım oranı %85-97’dir.
Önleyici Stratejiler
- Riskli gebelerde erken hastaneye yatış.
- Makat gelişte elektif sezaryen planlanması.
- Sular erken geldiğinde vajinal muayeneden kaçınma.
- Polihidramniyos vakalarında amniyoredüksiyon (sıvı boşaltma).
Doğum Sonrası Takip
- Bebekte nörolojik değerlendirme ve kord gaz analizi.
- Yenidoğan yoğun bakım desteği (gerekirse hipotermi tedavisi).
- Anne için travma sonrası danışmanlık (doğum travması yaşayan annelerde).
