Tetik parmak (stenozan tenosinovit), parmak hareketleri sırasında takılma ve atlama hissiyle karakterize yaygın bir el rahatsızlığıdır. Tendon ve etrafını saran kılıfın iltihaplanması sonucu tendonun kayması engellenir, bu da parmağın bükülü pozisyonda kilitlenmesine yol açabilir. Özellikle tekrarlayan el hareketleri yapan kişilerde görülür.
Tetik Parmak Nedenleri
Tendon kılıfının kalınlaşması ve tendon yüzeyinde nodül oluşumu temel sebeptir. Bu durumu tetikleyen faktörler arasında şeker hastalığı, romatoid artrit ve hipotiroidi gibi sistemik hastalıklar öne çıkar. Mesleki risk faktörleri ise uzun süreli el aletleri kullanımı, yoğun klavye kullanımı veya sıkı kavrama gerektiren aktivitelerdir. Kadınlarda ve 40-60 yaş grubunda daha sık rastlanır.
Belirtiler ve İlerleme
Hastalık tipik olarak avuç içi tabanında ağrı ve hassasiyetle başlar. Zamanla parmak hareketlerinde sertlik, özellikle sabahları belirginleşen takılma hissi gelişir. İlerleyen vakalarda parmak bükülü pozisyonda kilitlenir ve ancak diğer elle düzeltilebilir. Başparmak, orta ve yüzük parmakları en sık etkilenen bölgelerdir.
Teşhis Süreci
Fizik muayenede parmak tabanında ele gelen nodül ve hareket sırasında "tık" sesi tanı koydurucudur. Doktor parmağı esnetirken direnç veya kilitlenme tespit edebilir. Görüntüleme yöntemleri genellikle gerekmez, ancak altta yatan eklem problemi şüphesinde röntgen istenebilir.
Tedavi Seçenekleri
- Konservatif Tedavi: İstirahat, aktivite modifikasyonu ve atel kullanımı (özellikle gece) erken evrede etkilidir.
- Steroid Enjeksiyonu: Tendon kılıfına uygulanan kortikosteroidler, vakaların %70’inde kalıcı iyileşme sağlar.
- Cerrahi Müdahale: Lokal anestezi altında yapılan 10 dakikalık bir işlemle tendon kılıfı gevşetilir. Ameliyat sonrası hemen hareket başlanır.
Rehabilitasyon ve Korunma
Cerrahi sonrası hafif egzersizlerle hareket açıklığı korunur. Önleyici tedbirler arasında tekrarlayıcı hareketlerde ergonomik alet kullanımı, el-güçlendirici egzersizler ve ara sıra istirahat molaları önem taşır. Diyabet gibi altta yatan hastalıkların kontrolü nüks riskini azaltır.
Hangi Durumda Doktora Başvurulmalı?
Parmakta kilitlenme, günlük aktiviteleri engelleyen ağrı veya kavrama güçlüğü varsa ortopedi uzmanına danışılmalıdır. Şeker hastalarında ani başlangıçlı semptomlar acil değerlendirme gerektirir.
