Total gastrektomi, midenin tamamen çıkarıldığı cerrahi bir prosedürdür. Genellikle mide kanserinin ileri evrelerinde, tümör midenin büyük bölümüne yayıldığında veya kalıtsal diffüz mide kanseri sendromu gibi yüksek riskli durumlarda uygulanır. Bu ameliyat, sindirim sisteminde köklü değişikliklere yol açtığı için hasta eğitimi ve uzun vadeli takip kritik önem taşır.
Hangi Durumlarda Gereklidir?
Total gastrektomi öncelikle mide kanseri tedavisinde kullanılır. Tümör midenin üst-orta bölümünde yer alıyorsa veya yaygın diffüz tip mide kanseri (linitis plastika) söz konusuysa bu yöntem tercih edilir. Diğer endikasyonlar arasında mide polipozis sendromları, ağır peptik ülser komplikasyonları veya travmatik mide yaralanmaları bulunur. Herediter diffüz mide kanseri (CDH1 gen mutasyonu) taşıyıcılarında profilaktik olarak da uygulanabilir.
Cerrahi Teknik ve Süreç
Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve 4-6 saat sürer. Karın duvarına yapılan kesiden ulaşılarak mide tamamen çıkarılır. Lenf nodları kanser yayılımını kontrol etmek için temizlenir. Yeniden yapılandırma aşamasında yemek borusu doğrudan ince bağırsağa bağlanır (özofagojejunostomi). Bazı vakalarda Roux-en-Y tekniğiyle bağırsak devamlılığı sağlanır. Ameliyat sonrası yoğun bakımda 1-2 gün takip gerekebilir.
Komplikasyonlar ve Riskler
- Erken Dönem: Anastomoz kaçağı (%8-12), kanama, enfeksiyon
- Orta Dönem: Dumping sendromu (hızlı gıda geçişi), safra reflüsü
- Geç Dönem: B12 vitamini eksikliği, demir emilim bozukluğu, osteoporoz
- Yaşam Kalitesi Etkileri: Kilo kaybı (vücut ağırlığının %10-15’i), yemek sonrası rahatsızlık
Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci
Hastalar genellikle 7-10 gün hastanede kalır. İlk 48 saat sıvı diyetle başlanır; katı gıdalara kademeli geçiş 4-6 haftayı bulur. Ağrı yönetimi için epidural veya PCA pompaları kullanılır. Fiziksel aktiviteye 3. günden itibaren yürüyüşlerle başlanmalı, ağır kaldırma 3 ay boyunca yasaklanmalıdır. Kontroller 1. hafta, 1. ay ve 3. ayda yapılır.
Beslenme ve Diyet Düzeni
Ameliyat sonrası beslenme hayati önem taşır:
- Öğün Sıklığı: 6-8 küçük öğün (2-3 saatte bir)
- Protein Ağırlıklı: Her öğünde yumurta, balık, yoğurt
- Karbonhidrat Sınırlaması: Basit şekerlerden kaçınılmalı
- Takviyeler: Günlük B12 enjeksiyonu, kalsiyum+D3, demir
- Sıvı Alımı: Yemeklerden 30 dakika önce/sonra su tüketimi
Uzun Vadeli Takip ve Yaşam Kalitesi
Hastalar 3 ayda bir onkoloji kontrolüne gitmeli. Endoskopi ve PET-CT ile nüks izlemi yapılır. Dumping sendromu için oktreotid tedavisi uygulanabilir. Beslenme danışmanlığı ve psikolojik destek önerilir. Çalışmalar, uygun beslenme ve takiple 5 yıllık sağkalım oranının evre II kanserde %60’a, evre III’te %30’a ulaştığını göstermektedir.
Alternatif Tedavi Seçenekleri
Erken evre tümörlerde subtotal gastrektomi (midenin bir kısmının korunması) tercih edilebilir. İleri yaş veya komorbiditesi yüksek hastalarda kemoradyoterapi palyatif seçenektir. İmmünoterapi (Pembrolizumab) MSI-H tümörlerde etkilidir.
Total gastrektomi sonrası yaşam tarzı düzenlemeleri, disiplinli takip ve beslenme yönetimi ile hastalar uzun yıllar kaliteli yaşam sürdürebilir. Bu süreçte multidisipliner tıbbi ekip desteği esastır.
