Tonometre, göz içi basıncını (intraoküler basınç) ölçmek için kullanılan tıbbi bir cihazdır. Bu ölçüm, özellikle glokom gibi görme kaybına yol açabilen hastalıkların erken teşhisinde hayati önem taşır. Normal göz içi basıncı 10-21 mmHg aralığındadır ve bu değerin üzerindeki ölçümler risk işareti olarak kabul edilir.
Tonometre Çeşitleri ve Çalışma Prensipleri
-
Goldmann Aplasyon Tonometresi:
- Altın standart kabul edilen bu cihaz, göze temas eden bir probla çalışır.
- Korneaya hafifçe dokunarak basıncı deforme etme prensibiyle ölçüm yapar.
- Biyomikroskop (slit lamba) ile birlikte kullanılır ve yüksek doğruluk sağlar.
-
Hava Püskürtmeli (Non-Kontakt) Tonometre:
- Göze temas gerektirmeden hava jeti ile ölçüm yapar.
- Korneanın hava basıncıyla oluşan düzleşme derecesini optik sensörlerle analiz eder.
- Özellikle çocuklar ve kontakt lens kullanıcıları için idealdir.
-
Taşınabilir El Tipi Tonometreler (Tonopen, iCare):
- Klinik dışı ortamlarda hızlı ölçüm imkanı sunar.
- Düşük ağrı eşiği sayesinde hassas hastalarda rahatlıkla kullanılabilir.
Tonometri İşlemi Nasıl Yapılır?
Ölçüm öncesinde göze anestezik damla uygulanır. Goldmann yönteminde floresein boya kullanılarak kornea yüzeyi mavi ışık altında incelenir. Probun korneaya teması sırasında uygulanan basınç, skaladaki değerlerle eşleştirilir. Hava püskürtmeli cihazlarda ise hasta çenesini sabitlerken cihaz otomatik olarak ölçümü tamamlar.
Hangi Durumlarda Kullanılır?
- Glokom şüphesi veya takibi
- Göz cerrahisi sonrası basınç kontrolü
- Kortikosteroid tedavisinin yan etki izlemi
- Oküler hipertansiyon teşhisi
- Travma sonrası göz basıncı değerlendirmesi
Ölçümde Dikkat Edilmesi Gereken Faktörler
- Kornea Kalınlığı: İnce kornea (<520 μm) yanlış düşük, kalın kornea (>580 μm) yanlış yüksek sonuç verebilir.
- Hasta Pozisyonu: Oturur pozisyonda ölçüm yapılmalıdır.
- Solunum/Kalp Ritmi: Derin nefes alma veya Valsalva manevrası basıncı geçici artırabilir.
Yeni Teknolojik Gelişmeler
- Dinamik Kontur Tonometresi: Pnömatik sensörlerle kornea anatomisini bozmadan ölçüm yapar.
- Rebound Tonometri: Manyetik probla korneaya mikrodarbe uygulayarak 1 saniyede sonuç verir.
- Tele Tıp Entegrasyonu: Ev tipi tonometrelerle verilerin doktora anlık iletilmesi.
Hasta Deneyimi ve Yan Etkiler
İşlem genellikle ağrısızdır. Geçici batma hissi veya hafif kızarıklık görülebilir. Nadiren kornea çizilmesi (abrazyon) riski olsa da modern cihazlarda bu oran %0.1’in altındadır. Kontakt lensler ölçümden 2 saat önce çıkarılmalıdır.
Sonuç Yerine
Tonometri, göz sağlığının korunmasında vazgeçilmez bir araçtır. Düzenli kontrollerle glokom kaynaklı görme kaybı riski %50 azaltılabilir. 40 yaş üstü bireylerin yılda bir kez tonometri yaptırması önerilir.
