Tiroid Hastalıkları

Tiroid hastalığı, tiroid bezinde salgılanması gereken hormonların normalden az ya da çok salgılanması sonucu ortaya çıkan genel isimdir. Tedavide genellikle ilaç ve cerrahi tedavi uygulanır.

Tiroid Hastalıkları Nedir?

Boğazda adem elması olarak bilinen bölgenin altında, soluk borusunun önünde bulunan kelebek ya da H harfine benzetilen ve endokrin (hormonal) bir organ olarak görev yapan tiroid bezi kalp, beyin gelişimi, kemik gelişimi ve kas kontrolü hatta ruh sağlığını etkileyen hormonları salgılar.  

Tiroid hastalığı; çeşitli nedenler ile tiroid bezinin salgılaması gereken hormonların normalden az ya da çok salgılanması sonucu ortaya çıkan değişik tablolara verilen genel isimdir.  

Tiroid Bezi Hastalıkları Nelerdir?  

Tiroid bezi hastalıkları iyi huylu ve kötü huylu olarak ayrılabilir.

İyi huylu tiroid bezi hastalıkları şu şekilde gruplandırılır: 

  • Hipertiroidi (Tirotoksikoz): Tiroid hormonlarının aşırı salgılanması ile ortaya çıkan tablo olup, 4 alt grupta incelenmektedir:
    1. Graves hastalığıGenç yaşlarda başlayan otoimmün (vücudun kendi savunma hücrelerinin vücudun sağlam hücrelerine saldırması sonucu) bir tiroid hastalığı olup; tipik olarak hipertiroidi, ele gelen tiroid bezi ve göz bulguları ile seyreder. 
    2. Toksik multinodüler guatr50 ‘li yaşlarda sıklıkla görülen toksik multinodüler guatr hastalığında graves hastalığına göre daha az tiroid hormonu salgılanmaktadır. Bu hastalıkta tiroid bezinin içerisinde fazla sayıda nodül bulunur ve tiroid bezi oldukça büyümüştür.
    3.  Toksik adenom: 20 – 40 yaş arasında yaygın olarak görülen toksik adenom hastalığında genellikle yavaşça büyüyen tek kitle öyküsü vardır. 
    4. Lingual tiroid ya da struma ovarii gibi durumlar: Tiroid bezinin normal yerleşim yeri dışında yerleşmesi sonucu ortaya çıkan tablolardır.
      • Tiroiditler: Tiroid hormonlarının az salgılandığı tablolardır.
        1. Akut tiroidit: Tiroiditlerin en nadir formu olan akut tiroiditte genellikle çocuklar ya da genç erişkinlerde ciddi ağrı ve yutma güçlüğüne neden olan apseye ek yüksek ateş ve titreme şikayetleri gelişir.
        2. Hashimoto tiroidit hastalığı (otoimmün tiroid hastalığı); 30 – 50 yaş arası kadınlarda görülme olasılığı daha yüksek olan hashimoto tiroiditi en sık görülen tiroidit olup otoimmün özellik gösterir. 
        3. DeQuarvein tiroiditi (Subakut tiroidit): Üst solunum yollarında virüs kaynaklı bir enfeksiyonu takiben ortaya çıkan ağrılı ve büyümüş tiroid bezi ile karakterize bir hastalık tablosudur.
        4. Riedel tiroiditi (Struma tiroiditi): 30 – 60 yaşlar arasında ve kadınlarda daha sık görülen Riedel tiroiditinde hastaların tiroid bezi oldukça sert ve çevre dokulara yapışık şekildedir.

Tiroid Hastalığı Belirtileri 

Tiroid hormonun az salgılanması sonucunda ortaya çıkan belirtiler; halsizlik, yorgunluk, aşırı kilo alma, mutsuzluk ve depresif bir ruh hali, ses kısıklığı ve kabızlık gibi metabolizmanın yavaşlamasına bağlı olarak ortaya çıkan durumlardır. Erkeklerde tiroid hastalığı farklı sorunlara da neden olabilmektedir. Erkeklerde tiroid hastalığı belirtileri arasında; sertleşme güçlüğü, cinsel isteksizlik, erken ya da geç boşalma gibi sorunlara neden olabilmektedir. Kadınlarda ise; yine cinsel isteksizlik, adet düzensizlikleri ve yumurtlama problemleri ile orgazm güçlükleri görülebilir. 

Tiroid bezinin aşırı hormon salgılanmasına neden olan tiroid hastalığı belirtileri ise; çarpıntı, aşırı terleme, sinirlilik – huzursuzluk, normal iştaha rağmen kilo kaybı, göz kapaklarında şişme şeklinde sıralanabilir. 

Tiroid Hastalıklarının Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir? 

Hipertiroidi tablosunda tiroid bezinden aşırı hormon salgılanmasıGraves hastalığı, tiroid bezi nodülleri ve tiroid bezi iltihabına bağlı gelişebilmektedir. Hipertiroidi için risk faktörleri:

Şeklinde sıralanabilir. 

Normalin altında tiroid hormonun salgılandığı hipotiroidi tablosuna en çok otoimmunite adı verilen vücudun kendi savunma hücrelerinin tiroid bezine saldırması neden olurken daha az sıklıkla ise tiroidin aşırı çalışmasını önlemek amacı ile uygulanan cerrahi ya da radyoaktif iyot tedavisi neden olmaktadır. Ayrıca hipotiroidi gelişimi için risk faktörleri de mevcuttur. Bu risk faktörleri:

  • Kadın cinsiyet 
  • 60 yaş üzerinde olmak 
  • Geçmişte herhangi bir tiroid bozukluğu ya da cerrahisi öyküsü olması 
  • Ailesel yatkınlık 
  • Tip 1 diyabet ya da romatoid artrit gibi diğer otoimmün hastalıkların varlığı 
  • İyot eksikliği 
  • Bir genetik hastalık olan ve süper dişi olarak bilinen Turner sendromu 
  • Gebe olmak ya da son 6 ayda doğum yapmış olmak 

Şeklinde sıralanabilir. 

Tiroid Hastalıklarının Teşhisi 

Tiroid bezinin salgıları hormonlar ile ilgili şikayetleri olan hastaların doktora başvuru yapması halinde doktor detaylı bir hasta öyküsü sonrası fizik muayene yaparak tiroid bezinin şeklini, boyutunu ve yumuşak ya da sert olup olmadığını inceleyecektir.  

Sonraki aşamada kan testleri yapılarak tiroid hormonlarının ölçümü sağlanır. Tiroid ultrasonu çekilerek tiroiddeki mevcut nodül ya da iltihap varlığı, boyunda büyümüş lenf bezlerinin olup olmadığı ve Graves ya da Hashimoto gibi özel tiroid hastalıklarının tespiti sağlanır. Tiroid ultrasonuna benzeyen ancak görüntüleme öncesi düşük doz radyoaktif ilaç verilerek ilacın tutulumuna göre tiroiddeki nodüllerin çalışma ve büyüme hızı ile iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğu konusunda fikir sahibi olunması sağlanır. Tiroid bezinden ince iğne uçlu biyopsi yardımı ile parça alınarak tiroid bezindeki nodülün iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğunun kesin tespiti konur. 

Tiroid Hastalıklarının Tedavisi 

İlaç tedavisi: Tiroid hormonlarının az salgılandığı hipotiroidi tablosunda hastalara tedavi amacı ile tiroid hormonu tedavisi başlanır. Tiroid hormonu tedavisi ömür boyu sürecek bir tedavi olup; düşük doz başlanan tiroid hormonunun 5 – 6 haftalık aralıklarla ölçülerek yavaş yavaş arttırılarak TSH hormonun normale dönmesini sağlayan dozu bulunur. Uygun doz tespit edildikten sonra hastalar ömür boyu yapılacak 6 ay – 1 yıllık takipler ile kontrol edilir.  

Hipertiroidi ile başvuru yapan ve tiroid bezi hormonlarının aşırı çalışması sonucu ortaya çıkan tabloda ise hastalara öncelikle anti – tiroid ilaç tedavisi denenir. Bu tedavi ile kontrol edilebilen hipertiroidi hastalarının 3 / 6 ay – 1 yıllık rutin kontroller ile takibi sağlanır.   

TiroidektomiTiroid bezinin çevre yapılara bası yapacak kadar büyüdüğü ya da kötü huylu bir hastalığın mevcut olduğu durumlarda tiroidektomi ameliyatı adı verilen tiroid bezinin bir kısmının, bir lobunun ya da tamamının çıkartıldığı yöntem tercih edilebilmektedir. Bu yöntemin hangisi olacağı ne şekilde uygulanacağına doktorunuz karar vereceği için detayları doktorunuz ile konuşmanız uygun olacaktır. 

Radyoaktif iyot tedavisiTiroid kanserlerine kullanılan bir diğer tedavi yöntemi ise atom tedavisi olarak bilinen radyoaktif iyot tedavisidir. Tiroid hastalarında radyoaktif iyot tedavisi tiroidektomi ile bezin bir kısmı ya da tamamı çıkarılan hastalardan uygun olanlar seçilerek radyoaktif iyot ışınlar yardımı ile hastalara gönderilir. Bu sayede ameliyat sonrası vücutta kalan kanserli hücrelerin tamamen yok edilmesi amaçlanır. Radyoaktif iyot tedavisi; en az 6 saatlik açlık sonrası sabah hastanede kurşun kaplı radyoaktif odaya yatış yapan hastaya radyoaktif madde içeren kapsülün ağız yoluyla verilmesi sonrası 3 – 5 gün özel odada kalması şeklinde uygulanır. 

Tiroid bezi hastalıklarının tedavisinde ilaç ya da cerrahi tedavinin yanında hayat boyu düzenli bir beslenme programına uymaları gerekmektedir. Tiroid hastalıklarında beslenme hastaların kan değerlerine, uygulanan ilaç tedavisine ve metabolizma hızına göre yeterli ve dengeli şekilde planlanmalıdır. Meyve ve sebzelerin mevsiminde tüketilmesi, tam tahıl ürünlerinin diyete dahil edilmesi, E vitamini, çinko ve omega – 3 takviyelerinin alınması tiroid hastaları için oldukça önemlidir. Tiroid hastalığında yenmemesi gerekenler, yenmesi gerekenler kadar önemlidir. B1 vitamini tiroid hormonlarının düzeyini değiştirdiği için bira mayası, mısır, çavdar ve kepek gibi B1 vitamini acısından zengin besinlerden uzak durulması önemlidir.   

Tiroid bezi hastalıkları bitkisel tedavisi hastalar tarafından sıkça merak edilen ve araştırılan bir konu olmasına rağmen tiroid hastalığı bitkisel tedavisi olarak uygulanan prosedürler maalesef ki tiroid hastalığını düzeltmekten çok hastalara daha çok zarar verebilmektedir. Bu sebeple hastaların bu uygulamaları denemektense doktorunun tavsiyelerine uyması daha doğru olacaktır.  

Tiroid Hastalıkları Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar? 

Tiroid bezi hastalıklarında tiroid hormonlarının fazla salgılanması durumunda hastalık tedavi edilmezse hastada hızla kilo kaybı devam eder ve hasta güçten düşer. Kalpte ritim bozukluğu ve kalp yetmezliği gelişme riski yüksektir. Ayrıca hastalarda enfeksiyona bağlı tiroid krizi ve şoka bağlı ölüm meydana gelebilir. 

Tiroid hormonlarının az salgılanması sonucunda ortaya çıkan hipotiroidi tedavi edilmezse kalp yetmezliği ve kalpte büyüme, hipertansiyon, damar sertliği ve pıhtı oluşumu gibi hayatı tehdit edici durumlar ortaya çıkabilir. Ayrıca hastaların çok merak ettiği sorulardan biri ‘tiroid hastalığı baş ağrısı yapar mı?’ olup kontrolsüz kalan tiroid hastalığının hipertansiyona dolayısı ile baş ağrısına sebep olacağı unutulmamalıdır. 

Gebelikte Tiroid Hastalıkları  

Gebelik döneminde tiroid bezinin fizyolojik olarak bir miktar büyüyebileceği unutulmamakla beraber gebelik döneminde tiroid hastalıklarının gelişimi de karşılaşılabilen bir durumdur. Gebelik döneminde görülen hipotiroidi tablosunun en sık nedeni iyot açısından yeterli beslenme görülen hastalarda otoimmün tiroid hastalığı olan Hashimato tiroiditi iken iyot alımının az olduğu gebelerde ise iyot eksikliğidir. Gebelikte hipertiroidinin en sık sebebi ise daha önce gelişen Graves hastalığıdır. 

Gebelikte gelişen hipotiroidinin; düşükler, gebelik zehirlenmeleri, doğum sonrası normal dışı kanama riski, doğumsal hipotiroidi ve bebeklerde zeka ve gelişim geriliği gözlenebildiği için anne adaylarında hipotiroidi tespit edilmesi durumunda mutlaka uygun tedavi başlanmalıdır.

Gebelikte hipertiroidide; düşük, preeklampsi (gebelik ile ilişkili hipertansiyon), kansızlık, kalp ritim bozuklukları, erken doğum eylemi ve Tiroid krizi gelişebilmektedir. Ayrıca anne karnındaki bebekte gelişme geriliği, ölü doğum ya da erken doğum riski olduğu için gebelikteki hipertiroidinin tedavi edilmesi hayati önem taşımaktadır. 

Bebekler ve Çocuklarda Tiroid Hastalıkları

Bebeklerde tiroid hastalıkları içinde en sık görülen doğumsal hipotiroidi olup günümüzde ülkemizde rutin olarak yenidoğan bebeklere hipotiroidi tarama testi uygulanmaktadır. Bebeklerde tiroid bezi hastalıklarının en yaygını olan doğumsal hipotiroidi; bebeğin tiroid bezinin yeteri kadar gelişmemesi, tiroid hormonu üretimi için gerekli olan enzimlerin işlev yapamaması, annede iyot yetersizliği ya da Hashimoto tiroiditi varlığı nedeniyle gelişebilmektedir. 

Bebeklerde tiroid bezi hastalığı belirtileri; halsizlik, güçsüzlük, kalın sesle ağlama, emme güçlüğü, vücut ısısını koruyamama – normalin üstünde üşüme ya da kabızlık olarak sıralanabilir. Doğumsal hipotiroidide tedavi planı bebeğin durumuna göre yapılmaktadır. 

Tiroid Hastalıkları için Hangi Doktora Gidilir? 

Tiroid bezi hastalıkları kişilerin tüm vücudun etkileyen hastalıklardır. Normalin dışında sinirli ya da depresif hissetme, kalp çarpıntısı yaşama, vücudun ısınamamaması ya da sıcağa tolerans gösterememe, aşırı kilo kaydı ya da fazla kilo alımı, ishal ya da kabızlık gibi şikayetlerin birden fazlası mevcut ise kişilerin iç hastalıkları (dahiliye) bölümünde iç hastalıkları uzmanına başvuru yapmaları uygun olacaktır. İç hastalıkları uzmanının yaptığı incelemeler sonrası tiroid bezi hastalıklarından şüphe edilmesi durumunda iç hastalıklar uzmanı hastayı endokrinoloji bölümüne yönlendirebilir. 

Makaleyi faydalı buldun mu?
2
0
Makeleyi Paylaşın

Tiroid Hastalıkları ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Tiroid Hastalığı nefes darlığı yapar mı?

Tiroid hastalıkları tiroid bezinin büyümesine neden olarak soluk borusuna baskı uygulanmasına ve dolayısı ile nefes darlığına sebep olabileceği gibi; tiroid kanserleri ise metabolizmayı oldukça kötü etkileyerek hastalarda nefes darlığı şikayetine neden olmaktadır.

Dr. Gizem Şimşek

Tiroid hastalığı kaşıntı yapar mı?

Tiroid hastalıklarında gelişen tiroid antikorları hastalarda şiddetli kaşıntılara sebep olabilmektedir. Kaşıntı şikayeti ile doktora başvuru yapan hastalarda tiroid hastalıkları her zaman akılda tutulması gereken hastalıklardır

Dr. Gizem Şimşek

Tiroid hastalığı gebeliği engeller mi?

 Tiroid bozuklukları hem kadınlarda hem erkeklerde ciddi cinsel sorunlara neden olabilmektedir. Erkeklerde cinsel isteksizlik ve erken ya da geç boşalma problemleri, kadınlarda ise yine cinsel isteksizlik ya da adet düzensizlikleri neden olduğu için gebelik planlayan çiftlerde sorunlara neden olabilmektedir.

Dr. Gizem Şimşek

Tiroid hastalığı geçer mi?

Hipertiroidi ya da hipotiroidi gelişen hastalarda genellikle hastalar hayat boyu bu sorunla baş etmeye çalışmak zorunda kalırlar. Tiroid hastalığına neden olan bir nodül olsun olmasın, hastaların hayat boyu tiroid hormonu tedavisi alması gerekecektir.

Dr. Gizem Şimşek

Tiroid hastalığı kronik mi?

 Tiroid hastalıkları kronik hastalıklar olup hayat boyu hastaların rutin kontrolde tutulması ve sürekli tedavi alması gerekmektedir. Hastaların en sık yaptığı hatalardan birisi şikayetlerin ilaçları kullanmayı takiben azalmasına bağlı olarak ilaçları kesmeleri olup bu konuda oldukça dikkat edilmesi gerekmektedir.

Dr. Gizem Şimşek