Tiroid bezi iltihabı (tiroidit), tiroid bezinin çeşitli nedenlerle inflamasyonudur. Hashimoto, subakut ve sessiz tiroidit gibi farklı türleri bulunan bu durum, hormon dengesizliklerine ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir. İşte tiroidit hakkında bilinmesi gereken tüm detaylar:
Tiroidit Türleri ve Özellikleri
- Hashimoto Tiroiditi: En yaygın tiptir. Bağışıklık sisteminin tiroid hücrelerine saldırmasıyla oluşur. Yıllar içinde hipotiroidiye (tiroid yetmezliği) dönüşebilir.
- Subakut Tiroidit (De Quervain): Genellikle viral enfeksiyon sonrası gelişir. Boyun ağrısı ve ateşle karakterizedir. Geçici hipertiroidi dönemi görülür.
- Sessiz Tiroidit: Doğum sonrası sık görülür. Ağrısız seyreder ve otoimmün kökenlidir.
- Radyasyon Tiroiditi: Radyoterapi sonrası ortaya çıkar.
- Akut Tiroidit: Bakteriyel enfeksiyonlara bağlı nadir bir formdur.
Belirtiler ve Şikayetler
Hastalığın türüne ve evresine göre değişen belirtiler:
- Hipertiroidi Dönemi: Çarpıntı, kilo kaybı, sinirlilik, sıcağa tahammülsüzlük
- Hipotiroidi Dönemi: Yorgunluk, kilo alımı, kabızlık, üşüme
- Ortak Belirtiler: Boyunda ağrı ve hassasiyet (özellikle subakutta), yutma güçlüğü, tiroid bezinde büyüme (guatr), ses kısıklığı
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Otoimmün Mekanizmalar: Hashimoto ve postpartum tiroiditte HLA-DR antijenleri rol oynar.
- Enfeksiyonlar: Kabakulak, grip gibi viral hastalıklar subakut tiroiditi tetikler.
- Genetik Yatkınlık: Ailede otoimmün hastalık öyküsü riski 3 kat artırır.
- Diğer Faktörler: Radyasyon maruziyeti, lityum ve interferon gibi ilaçlar, doğum sonrası hormonal değişimler.
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Tiroid bezinde hassasiyet veya nodul araştırılır.
- Kan Testleri:
- TSH, serbest T3 ve T4 düzeyleri
- Anti-TPO ve anti-tiroglobulin antikorları (Hashimoto tanısında)
- Sedimentasyon ve CRP (subakutta yükselir)
- Görüntüleme:
- Tiroid ultrasonu: Bezde heterojen yapı veya hipoekoik alanlar
- Radyoaktif iyot uptake testi: Subakutta düşük, Graves’te yüksek çıkar
- İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi: Akut bakteriyel tiroiditte enfeksiyon etkenini belirlemek için.
Tedavi Yaklaşımları
- Hashimoto: Hipotiroidi gelişirse ömür boyu levotiroksin tedavisi.
- Subakut Tiroidit:
- Ağrı için NSAİİ (ibuprofen) veya kortikosteroid
- Beta-blokerler ile çarpıntı kontrolü
- Akut Bakteriyel Tiroidit: Antibiyotik ve cerrahi drenaj
- Hipertiroidi Fazında: Semptomatik tedavi (tirostatik kullanılmaz)
Komplikasyonlar ve Uzun Dönem Etkileri
- Kalıcı hipotiroidi (%30 Hashimoto vakasında)
- Tiroid fıtığı veya trakea kompresyonu
- Nadiren tiroid lenfoması gelişimi
- Postpartum tiroiditte depresyon riski artışı
Yaşam Tarzı Önerileri
- Beslenme: İyot dengesi için deniz ürünleri, selenyum kaynakları (brezilya cevizi)
- Stres Yönetimi: Yoga ve meditasyonla otoimmün yanıtın modülasyonu
- Takip: 6 ayda bir TSH kontrolü ve yıllık tiroid ultrasonu
Hangi Durumlarda Acil Başvurulmalı?
- Boyunda ani şişlik ve nefes darlığı
- 40°C’yi aşan ateş ve titreme
- Şiddetli çarpıntı veya bilinç bulanıklığı
Endokrinoloji uzmanları tanı ve tedavi sürecini yönetir. Erken evrede teşhis edilen tiroidit, uygun tedaviyle kalıcı hasar bırakmadan kontrol altına alınabilir.
