Tip 2 diyabet, vücudun insülini doğru kullanamaması sonucu kan şekerinin yükselmesiyle karakterize kronik bir metabolizma hastalığıdır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünya genelinde 400 milyondan fazla kişiyi etkileyen bu hastalık, tedavi edilmediğinde ciddi organ hasarlarına yol açabilir.
Tip 2 Diyabet Nedenleri ve Risk Faktörleri
Hastalığın temelinde insülin direnci ve pankreasın yetersiz insülin üretimi yatar. Başlıca risk faktörleri arasında aile öyküsü, obezite, hareketsiz yaşam tarzı ve ileri yaş yer alır. Bel çevresinin erkeklerde 94 cm, kadınlarda 80 cm’yi aşması riski 3 kat artırır. Polikistik over sendromu, hipertansiyon ve gebelik diyabeti öyküsü de önemli tetikleyicilerdir.
Belirtiler ve Erken Uyarı İşaretleri
- Sık idrara çıkma ve aşırı susama
- Yorgunluk ve halsizlik
- Bulanık görme
- Yaraların geç iyileşmesi
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma
- Açıklanamayan kilo kaybı
Bu semptomların sinsi ilerlemesi nedeniyle pek çok hasta tanı konulduğunda 5-7 yıldır diyabetle yaşadığını öğrenir.
Teşhis Yöntemleri
Tanıda üç temel test kullanılır:
- Açlık Kan Şekeri: 126 mg/dL üzeri
- Oral Glukoz Tolerans Testi: 2. saat 200 mg/dL üzeri
- HbA1c: %6.5 veya üzeri
Tarama amacıyla 45 yaş üstü her bireyin 3 yılda bir test yaptırması önerilir.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi kişiselleştirilmiş bir planla yürütülür:
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Haftada 150 dakika orta tempolu egzersiz ve Akdeniz diyeti benzeri beslenme
- Oral İlaçlar: Metformin, SGLT2 inhibitörleri, DPP-4 inhibitörleri
- İnsülin Tedavisi: Özellikle pankreas rezervi azalan hastalarda
- Bariatrik Cerrahi: VKİ >35 olan hastalarda düşünülür
Komplikasyonlar ve Yönetimi
Kontrolsüz diyabet ciddi sorunlara yol açar:
- Mikrovasküler: Retinopati (körlük riski), nöropati, nefropati
- Makrovasküler: Kalp krizi, inme, periferik arter hastalığı
- Ayak Yaraları: Amputasyona kadar ilerleyebilir
Komplikasyonları önlemek için yıllık göz dibi muayenesi ve mikroalbüminüri testi şarttır.
Önleme Stratejileri
- Vücut ağırlığının %7 azaltılması
- Rafine şeker ve trans yağlardan kaçınma
- Haftada 2 direnç egzersizi
- Stres yönetimi (kortizol insülin direncini artırır)
Prediyabetli bireylerde bu önlemler diyabet gelişimini %58 oranında geciktirebilir.
Sık Sorulan Sorular
- "Diyet ürünleri sınırsız tüketilebilir mi?" Hayır, içerdikleri karbonhidrat kan şekerini yükseltir.
- "Bitkisel takviyeler ilaçların yerini alabilir mi?" Bilimsel kanıt yoktur, tehlikeli olabilir.
- "Egzersiz sırasında hipoglisemi belirtileri?" Titreme, terleme ve bulanık görüşe dikkat.
Diyabet yönetimi için endokrinoloji uzmanı takibi hayati önem taşır. Kan şekeri ölçümlerinin düzenli kaydedilmesi ve 3 aylık HbA1c kontrolleri tedavi başarısını belirler. Unutmayın, diyabet yaşam tarzı değişikliğiyle kontrol altına alınabilen bir durumdur.
