Tinea unguium (tırnak mantarı), tırnaklarda kalınlaşma, renk değişimi ve kırılganlığa yol açan yaygın bir mantar enfeksiyonudur. Yetişkinlerin yaklaşık %10’unda görülen bu rahatsızlık, tedavi edilmediğinde tırnak kaybına kadar ilerleyebilir. İşte tırnak mantarıyla ilgili bilmeniz gerekenler:
Tırnak Mantarı Nedir?
Tırnak mantarı, dermatofit adı verilen mantarların tırnak yatağını istila etmesiyle oluşur. Nemli ortamlar, ortak kullanılan duşlar ve ayakkabılar bulaşmayı kolaylaştırır. Diyabet hastaları, dolaşım sorunu yaşayanlar ve bağışıklığı zayıf bireylerde risk daha yüksektir.
Belirtiler Nasıl Tanınır?
Enfeksiyon tipik olarak tırnağın serbest kenarından başlar ve yavaşça tüm tırnağa yayılır:
- Tırnakta sarı, kahverengi veya beyaz lekelenmeler
- Kalınlaşma ve şekil bozukluğu
- Kırılganlık ve parçalanma
- Tırnak yatağından ayrılma (onikolizis)
- Hafif kötü koku
Teşhis Yöntemleri
Tanı için klinik muayene yeterli olsa da kesin teyit gerekebilir:
- Mikroskobik İnceleme: Tırnak kazıntısı örneği potasyum hidroksitle incelenir.
- Kültür Testi: Mantar türünü belirlemek için örnek laboratuvarda üretilir.
- PCR Testi: Hızlı ve hassas sonuç için nadiren başvurulur.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi şiddete ve yaygınlığa göre değişir:
1. Topikal Tedaviler
- Cilasız Çözümler: %8 Siklopiroks veya %5 Amorolfin içeren tırnak cilaları.
- Kremler: Bifonazol+üre kombinasyonu ile kalın tırnak tabakasının soyulması.
- Uygulama: Tırnak törpülendikten sonra günde 1-2 kez sürülür.
2. Oral İlaçlar
- Terbinafin: Günde 250 mg, 6-12 hafta (el tırnağı) veya 12-16 hafta (ayak tırnağı).
- İtrakonazol: Haftada 1 kez 400 mg, 3 ay.
- Dikkat: Karaciğer fonksiyon testleri ile takip şarttır.
3. Lazer Tedavisi
Nd:YAG lazer ile mantar hücreleri ısıyla tahrip edilir. 4-6 seans gerektirir.
Evde Uygulanabilecek Destekleyici Yöntemler
- Sirke Banyosu: 1 ölçü elma sirkesi + 2 ölçü suda 20 dakika bekletme.
- Çay Ağacı Yağı: Günde 2 kez saf yağ uygulaması.
- Ayak Hijyeni: Tırnakları kuru tutmak için pamuklu çoraplar.
Önleme Stratejileri
- Ortak duşlarda terlik kullanın
- Ayakkabılarınızı haftada bir antifungal spreyle dezenfekte edin
- Tırnak makasını kişiselleştirin ve her kullanımda alkolle temizleyin
- Nemli çorap ve ayakkabılarla uzun süre kalmayın
Doktor Ne Zaman Gerekir?
Tırnakta şu değişiklikler varsa dermatoloğa başvurun:
- Ağrı ve şişlik eşlik ediyorsa
- Enfeksiyon hızla yayılıyorsa
- Diyabet veya periferik damar hastalığınız varsa
Tedavi sonrası nüks oranı %20’dir. Bu nedenle koruyucu önlemlere ömür boyu dikkat etmek gerekir. Sağlıklı tırnakların tam iyileşmesi 6-12 ay sürebilir.
