Tıbbi onkoloji, kanserin ilaçla tedavisini planlayan ve yöneten uzmanlık dalıdır. Medikal onkologlar, kemoterapi, hedefe yönelik tedaviler, immünoterapi ve hormon terapisi gibi sistemik tedavileri uygulayarak kanser hücrelerini kontrol altına alır. Bu alan, cerrahi ve radyasyon onkolojisiyle koordineli çalışarak tedavi başarısını artırır.
Tıbbi Onkolog Ne Yapar?
Medikal onkologlar, kanser tanısı konan hastaların tedavi sürecini bütüncül olarak yönetir. Biyopsi sonuçlarını, genetik testleri ve evreleme verilerini analiz ederek kişiye özel tedavi protokolleri oluştururlar. Kemoterapi ilaç dozajlarını belirler, tedavi yan etkilerini (bulantı, kan değerlerinde düşüş) takip eder ve palyatif bakım gerektiren durumlarda ağrı yönetimi sağlarlar.
En Sık Tedavi Edilen Kanser Türleri
- Meme kanseri
- Akciğer kanseri
- Kolorektal (kalın bağırsak) kanserleri
- Prostat kanseri
- Lenfoma ve lösemiler
- Over (yumurtalık) kanseri
Temel Tedavi Yöntemleri
- Kemoterapi: Kanser hücrelerini yok eden sitotoksik ilaçlar. Adjuvan (cerrahi sonrası) veya neoadjuvan (cerrahi öncesi) kullanılır.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Tümörün spesifik genetik mutasyonlarına (EGFR, HER2) yönelik akıllı ilaçlar.
- İmmünoterapi: Bağışıklık sistemini kansere karşı aktive eden PD-1/PD-L1 inhibitörleri.
- Hormon Tedavileri: Meme ve prostat kanserinde hormon reseptörlerini bloke eden ajanlar.
Tedavi Sürecinin Aşamaları
- Tanı ve Evreleme: PET-CT, biyopsi ve moleküler testlerle tümör özellikleri belirlenir.
- Protokol Belirleme: Hastanın yaşı, performans durumu ve tümör biyolojisine göre tedavi seçilir.
- Tedavi Uygulama: İlaçlar damar yolu, ağızdan veya cilt altı enjeksiyonla verilir.
- Yan Etki Yönetimi: Nötropeni (beyaz küre düşüklüğü) için G-CSF, bulantı için antiemetikler kullanılır.
- Takip: Tedavi bitiminde 3 aylık periyotlarla tomografi ve tümör belirteçleri (CEA, CA-125) kontrol edilir.
Yan Etki Yönetiminde Kritik Adımlar
- Kemoterapi İlişkili Bulantı: Olanzapin veya NK1 reseptör antagonistleri
- Nötropeni: Proflaktik filgrastim enjeksiyonları
- Mukozit: L-glutamin takviyeleri ve ağız bakım solüsyonları
- Yorgunluk: Düzenli egzersiz ve B12 vitamini
İleri Teknolojiler ve Yenilikler
- Sıvı Biyopsi: Kandan tümör DNA’sı analizi ile tedavi direnci takibi.
- CAR-T Hücre Tedavisi: Hastanın T hücrelerinin laboratuvarda modifiye edilip geri verilmesi.
- Biyobelirteç Tabanlı Kişiselleştirme: MSI yüksek tümörlerde immünoterapi önceliği.
Hasta-Doktor İşbirliğinin Önemi
Tedavi başarısı için hasta uyumu kritiktir. İlaçların zamanında alınması, enfeksiyondan korunma önlemleri (maske kullanımı, kalabalıktan kaçınma) ve beslenme planına sadık kalınması gereklidir. Onkologlar, psikoonkolog ve diyetisyenle ekip çalışması yaparak yaşam kalitesini korur.
Doğru Onkolog Seçimi İçin İpuçları
- Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD) sertifikası sorgulanmalı
- Multidisipliner tümör konseyi olan merkezler tercih edilmeli
- Hastanın tedavi hedefleri (yaşam süresi vs. yaşam kalitesi) netleştirilmeli
