Tetani, kas spazmları ve istemsiz kasılmalarla karakterize nöromüsküler bir bozukluktur. Genellikle kalsiyum, magnezyum veya potasyum düşüklüğüne bağlı elektrolit dengesizlikleri sonucu ortaya çıkar. Bu durum acil müdahale gerektiren ciddi bir tablo oluşturabilir.
Tetani Nedir?
Tetani, sinir uyarılarının aşırı artması sonucu kas gruplarında ağrılı kramplar ve istemsiz kasılmaların görüldüğü klinik bir sendromdur. En yaygın nedeni hipokalsemi (kanda kalsiyum düşüklüğü) olmakla birlikte, solunum alkalozu veya magnezyum eksikliği gibi faktörler de tetikleyebilir.
Belirtileri
- Kas Spazmları: El ve ayaklarda "tetani pozisyonu" denilen karpopedal spazm (başparmak içe kıvrık, parmaklar gerilmiş)
- Yüz Kasılmaları: Ağız çevresinde uyuşma ve "balık ağzı" görünümü
- Solunum Zorluğu: Larinks spazmına bağlı stridor (hırıltılı solunum)
- Nörolojik Bulgular: Parestezi (karıncalanma), tetani nöbetleri, kas ağrıları
- Otonom Belirtiler: Terleme, taşikardi, anksiyete atakları
Nedenleri
- Hipokalsemi: D vitamini eksikliği, hipoparatiroidizm, böbrek yetmezliği
- Hipomagnezemi: Alkolizm, kronik ishal, bazı antibiyotikler
- Alkaloz: Hiperventilasyon (aşırı solunum), aşırı kusma
- Diğer Nedenler: Pankreatit, toksik şok sendromu, genetik bozukluklar
Teşhis Yöntemleri
- Trousseau Belirtisi: Kolun manşonla sıkılması sonucu elde karpal spazm oluşması
- Chvostek Belirtisi: Yüz sinirine vurulduğunda dudak/burun kasılması
- Kan Testleri: Serum kalsiyum, magnezyum, paratiroid hormon (PTH), D vitamini düzeyleri
- EKG: QT uzaması ve aritmi riskinin değerlendirilmesi
Tedavi Seçenekleri
- Acil Müdahale: İntravenöz kalsiyum glukonat (hipokalsemi durumunda)
- Elektrolit Dengesi: Magnezyum sülfat infüzyonu (hipomagnezemide)
- Uzun Dönem Tedavi: Oral kalsiyum + D vitamini takviyesi, magnezyum preparatları
- Altta Yatan Nedenin Tedavisi: Paratiroid cerrahisi, böbrek hastalıklarının yönetimi
- Nöbet Kontrolü: Benzodiazepinler (lorazepam) şiddetli spazmlarda
Olası Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen tetani; laringospazm nedeniyle solunum durması, kalıcı kas hasarı, kardiyak aritmiler ve status epileptikus gibi hayati tehlikeler oluşturabilir. Kronik hipokalsemi ise katarakt, cilt kuruluğu ve dental anomalilere yol açabilir.
Korunma Yolları
- D vitamini düzeylerinin düzenli kontrolü
- Kronik böbrek hastalarında fosfat bağlayıcı ajan kullanımı
- Alkol kısıtlaması ve magnezyum içeren besinlerin (ceviz, ıspanak) tüketimi
- Hiperventilasyon ataklarında solunum egzersizleri
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Parmaklarda istemsiz kasılma, solunum güçlüğü veya yüz kaslarında spazm durumunda acil servise başvurulmalıdır. Endokrinoloji ve nöroloji uzmanları tanı ve tedavi sürecini yönetir. Elektrolit düzensizliği öyküsü olanların düzenli kontrolleri aksatmaması kritik önem taşır.
