Takayasu arteriti, aort ve ana dallarını etkileyen nadir bir vaskülit türüdür. Genellikle genç kadınlarda görülen bu otoimmün hastalık, damar duvarlarında iltihaplanma ve daralmaya yol açarak hayati organlara kan akışını engeller. Erken teşhis ve sürekli tedavi, organ hasarını önlemede kritik rol oynar.
Takayasu Arteriti Nedir?
Hastalık, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla sağlıklı damarlara saldırmasıyla ortaya çıkar. En sık 15-30 yaş arası Asyalı kadınları etkilese de tüm etnik gruplarda görülebilir. "Pulssüz hastalık" olarak da bilinir, çünkü ilerleyen evrelerde kol damarlarında nabız alınamayabilir.
Belirtiler ve İki Evre
Hastalık iki farklı aşamada ilerler:
- Sistemik Evre: Ateş, gece terlemeleri, kilo kaybı ve eklem ağrıları gibi genel semptomlar.
- Vasküler Evre: Damar daralmasına bağlı baş dönmesi, görme bozuklukları, kol-bacak güçsüzlüğü ve tansiyon farklılıkları.
Teşhis Yöntemleri
Tanı koymak zordur çünkü erken belirtiler griple karıştırılabilir. Kesin tanı için:
- Fizik Muayene: Kollarda nabız kaybı veya tansiyon farkı.
- Kan Testleri: Sedimentasyon ve CRP yüksekliği.
- Görüntüleme: Anjiyografi, MR anjiyo veya PET-CT ile damar daralmalarının tespiti.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavinin üç ana hedefi vardır:
- İltihabı Baskılama: Kortikosteroidler (prednizon) ile başlangıç tedavisi.
- İmmünsupresifler: Steroidlere yanıt alınamazsa metotreksat veya azatioprin.
- Biyolojik İlaçlar: Tocilizumab gibi hedefe yönelik tedaviler dirençli vakalarda kullanılır.
Cerrahi Müdahaleler
Damar tıkanıklığı hayati risk oluşturuyorsa:
- Bypass Ameliyatı: Tıkalı damarların yerine greft yerleştirilmesi.
- Anjiyoplasti: Daralmış damarların balonla genişletilmesi.
Hastalık Yönetimi ve Yaşam Kalitesi
- Düzenli Takip: 3-6 ayda bir kan testleri ve görüntüleme.
- Egzersiz: Yürüyüş ve yüzme gibi hafif aktivitelerle dolaşım desteklenmeli.
- Beslenme: Tuz kısıtlaması ve omega-3 desteği önerilir.
Olası Komplikasyonlar
Tedavi edilmezse:
- Hipertansiyon: Böbrek damarlarının daralması sonucu.
- İnme: Beyin damarlarının etkilenmesi.
- Kalp Yetmezliği: Aort kapak hasarı veya koroner tutulum.
Hamilelikte Takayasu Arteriti
Gebelikte hastalık aktivitesi artabilir. Risk yönetimi için:
- Hastalık remisyondayken gebe kalınmalı.
- Gebelik boyunca romatoloji ve perinatoloji iş birliği şart.
Prognoz ve İstatistikler
Erken tedaviyle 10 yıllık sağkalım oranı %90’ın üzerindedir. Ancak nüks oranı %50’dir, bu nedenle ömür boyu izlem gereklidir.
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Romatoloji uzmanları ana tedaviyi yönetir. Kardiyovasküler cerrahlar ve fizik tedavi uzmanları destek ekibini oluşturur.
