Swyer Sendromu (46 XY Tam Gonadal Disgenezi), nadir görülen genetik bir bozukluktur. Bu sendromda bireyler kadın dış genital organlara sahip olmasına rağmen, iç üreme organları ve gonadlar (cinsiyet bezleri) normal dişi gelişimine uymaz. Kromozom yapısı 46 XY olmasına karşın, işlevsel testis veya over dokusu gelişmez.
Swyer Sendromunun Temel Özellikleri
Swyer Sendromlu bireyler, tipik olarak kadın dış genital görünüme sahiptir ve ergenlik öncesi normal kız çocuğu olarak büyürler. Ancak ergenlik döneminde adet görmeme (primer amenore) şikayetiyle doktora başvururlar. Meme gelişimi gibi ikincil cinsiyet özellikleri ortaya çıkmaz. Rahim ve tüpler normal yapıda olabilirken, gonadlar "streak gonad" adı verilen işlevsiz fibröz doku şeklindedir.
Genetik ve Nedenleri
Sendromun ana nedeni, Y kromozomu üzerindeki SRY genindeki mutasyonlardır. Bu gen, testis gelişimini başlatmaktan sorumludur. Mutasyon nedeniyle gonadlar testis veya overe dönüşemez. Diğer nedenler arasında SOX9, DHH, MAP3K1 genlerindeki değişiklikler veya kromozomal mozaizm (46 XY/45 X) sayılabilir.
Klinik Belirtiler ve Tanı
- Ergenlikte: Meme gelişimi olmaması, hiç adet görmeme.
- Hormonal Profil: Düşük östrojen, yüksek FSH ve LH seviyeleri.
- Görüntüleme: Ultrason veya MR’da rahim görülebilir ancak overler yerine streak gonadlar izlenir.
- Kesin Tanı: Kromozom analizi (karyotip) ve gonad biyopsisi ile konur.
Tıbbi Riskler ve Komplikasyonlar
Streak gonadların %30-35’inde gonadoblastom (kanser öncülü tümör) gelişme riski vardır. Bu nedenle tanı konar konmaz gonadların cerrahi olarak çıkarılması (gonadektomi) önerilir. Ayrıca kemik erimesi (osteoporoz) ve kardiyovasküler sorunlar, östrojen eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Tedavi Yaklaşımları
- Cerrahi: Gonadların kanser riski nedeniyle alınması.
- Hormon Replasman Tedavisi (HRT):
- Ergenlik Dönemi: Kademeli östrojen verilerek meme gelişimi ve rahim büyümesi sağlanır.
- Yetişkinlikte: Östrojen-progesteron kombinasyonu ile adet döngüsü oluşturulur.
- Kemik Sağlığı: D vitamini ve kalsiyum takviyesi.
Üreme Potansiyeli
Swyer Sendromlu bireylerin kendi yumurtaları olmasa da, donör yumurta ve yardımcı üreme teknikleri (tüp bebek) ile gebe kalma şansı vardır. Rahim yapısı normal olduğundan, embriyo transferi sonrası sağlıklı gebelik mümkündür.
Psikososyal Destek
Tanı alan bireylerde kimlik karmaşası ve depresyon riskine karşı psikolojik danışmanlık şarttır. Cinsiyet kimliği genellikle kadın yönünde gelişir, ancak bireyin tercihine saygı gösterilmelidir.
İzlem ve Yaşam Kalitesi
- Düzenli kemik dansitometresi ölçümleri.
- Kardiyovasküler risk taramaları.
- Hormon replasman tedavisinin endometriyal kanser riskini artırmaması için progesteron eklenmesi.
Swyer Sendromu, multidisipliner yaklaşım gerektiren bir durumdur. Endokrinoloji, jinekoloji, genetik ve psikoloji uzmanlarından oluşan ekiplerle yönetilmesi yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır.
