Spondiloz, omurgadaki eklemlerin ve disklerin zamanla yıpranması sonucu oluşan dejeneratif bir durumdur. Genellikle yaşlanmayla ilişkili olsa da kötü duruş, tekrarlayan hareketler veya genetik yatkınlık gibi faktörler erken başlangıca neden olabilir. Bu makalede, spondilozun nedenlerinden korunma stratejilerine kadar tüm yönlerini ele alacağız.
Spondiloz Nedir?
Omurganın doğal yapısındaki bozulmaları tanımlayan spondiloz, özellikle boyun (cervikal) ve bel (lomber) bölgelerde görülür. Disklerdeki sıvı kaybı, eklem kıkırdağının aşınması ve kemik çıkıntılarının (osteofit) oluşumuyla karakterizedir. 60 yaş üstü bireylerin %85’inde radyolojik bulgular mevcuttur, ancak herkeste semptom görülmez.
Spondilozun Ana Nedenleri
- Yaşlanma: Disklerin dehydratasyonu ve elastikiyet kaybı
- Mekanik Stres: Ağır kaldırma, uzun süreli kötü postür
- Tekrarlayan Travmalar: Mesleki aktiviteler (şoförlük, inşaat işçiliği)
- Obezite: Bel bölgesine binen yükün artması
- Genetik Faktörler: Aile öyküsü riski 2 kat artırır
Belirtiler ve Şikayetler
- Ağrı: Hareketle artan boyun/bel ağrısı
- Tutukluk: Sabahları veya hareketsizlik sonrası sertlik
- Sinir Basısı Bulguları: Kollarda/ayaklarda uyuşma, karıncalanma
- Kas Güçsüzlüğü: Özellikle el kavrama veya yürümede zorlanma
- Baş Ağrısı: Cervikal spondilozda enseden yayılan ağrı
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Nörolojik testler (refleks, kas gücü, duyu)
- Görüntüleme:
- Röntgen: Kemik yapıdaki dejenerasyon ve osteofitler
- MR: Disk hernisi, sinir kökü basısı, ligament kalınlaşması
- BT: Kemik anatomisinin detaylı değerlendirilmesi
- EMG: Sinir iletim hızı ölçümü
Tedavi Seçenekleri
-
Konservatif Tedaviler
- Fizik Tedavi: Postür eğitimi, kinezyolojik bantlama, traksiyon
- İlaçlar: NSAİİ’ler (ibuprofen), kas gevşeticiler, nöropatik ağrı tedavisi (gabapentin)
- Enjeksiyonlar: Epidural steroid, faset eklem blokajı
-
Cerrahi Müdahaleler
- Diskektomi: Fıtıklaşmış diskin çıkarılması
- Laminektomi: Omurilik basısını azaltmak için kemik çıkıntılarının alınması
- Füzyon: İstikrarsız segmentlerin sabitlenmesi
Rehabilitasyon Süreci
Ameliyat sonrası 6-12 haftalık fizyoterapi programları kritiktir. Düşük etkili egzersizler (yüzme, yürüyüş), spinal stabilizasyon çalışmaları ve ergonomi eğitimi ile nüks riski %40 azaltılabilir.
Korunma Stratejileri
- Duruş Eğitimi: Bilgisayar kullanırken baş-omuz hizası korunmalı
- Egzersiz: Plank, köprü gibi core kas güçlendiriciler haftada 3 kez
- Beslenme: D vitamini, kalsiyum ve kolajen peptit takviyeleri
- Ergonomi: Ortopedik yatak, bel destekli ofis koltukları kullanımı
Yaşam Tarzı Önerileri
- Sigara bırakma (disk beslenmesini iyileştirir)
- Yoga ve pilatesle esneklik artırımı
- Her 45 dakikada bir 5 dakika pozisyon değişikliği
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
- İdrar/büyük abdest tutamama
- Bacaklarda ilerleyici güç kaybı
- Gece uyandıran şiddetli ağrı
Spondiloz yönetiminde nöroloji, fizik tedavi ve ortopedi uzmanları multidisipliner yaklaşım sergiler. Erken evrede teşhis edildiğinde yaşam kalitesi korunabilir.
