Sperm azlığı (oligospermi), erkek üreme hücrelerinin sayısının mililitrede 15 milyonun altında olması durumudur. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, erkek infertilitesinin %30-40’ından sorumludur ve çiftlerin çocuk sahibi olmasını zorlaştıran önemli bir faktördür. İşte sperm azlığının nedenleri, teşhis yöntemleri ve güncel tedavi seçenekleri:
Sperm Azlığının Başlıca Nedenleri
- Varikosel: Testis damarlarının genişlemesi (vakaların %40’ında görülür).
- Hormonal Dengesizlikler: Testosteron düşüklüğü, tiroid bozuklukları.
- Enfeksiyonlar: Epididimit veya prostatit gibi iltihaplar.
- Genetik Faktörler: Klinefelter sendromu, Y kromozomu mikrodelesyonları.
- Çevresel Toksinler: Ağır metaller, pestisitler, endüstriyel kimyasallar.
- Yaşam Tarzı: Sigara, alkol, obezite ve dar kıyafetler.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Sperm azlığı genellikle belirti vermez. Tek bulgu 1 yıl korunmasız ilişkiye rağmen gebelik oluşmamasıdır. Tanı için:
- Semen Analizi: 2-7 günlük cinsel perhiz sonrası alınan örnekle yapılır (en az 2 test).
- Hormon Testleri: FSH, LH, Testosteron, Prolaktin ölçümü.
- Ultrason: Skrotal Doppler ile varikosel tespiti.
- Genetik Tarama: AZF bölgesi delesyon analizi.
Etkili Tedavi Yaklaşımları
- Varikosel Ameliyatı: Mikrocerrahi ile damar bağlanması (sperm sayısında %40 artış sağlar).
- Hormon Tedavisi: Klomifen sitrat veya hCG enjeksiyonları.
- Antibiyotikler: Enfeksiyon varlığında 3-6 haftalık tedavi.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Sigara/alkol bırakma
- Omega-3 ve çinko takviyeleri
- Testisi ısıtan aktivitelerden kaçınma
İleri Üreme Teknikleri
- IUI (Aşılama): Spermlerin yıkanıp rahime enjekte edilmesi (hafif olgularda).
- ICSI (Mikroenjeksiyon): Tek spermin yumurtaya enjekte edilmesi (ciddi oligospermide başarı oranı %60).
- TESE/TESA: Cerrahi yolla sperm elde edilmesi.
Önleyici Tedbirler
- Bisfenol A içeren plastiklerden uzak durun.
- Düzenli egzersiz yapın (aşırı bisiklet hariç).
- Stresi yönetmek için yoga veya meditasyon uygulayın.
Hangi Durumda Doktora Başvurulmalı?
- 12 aydır korunmasız ilişkiye rağmen gebelik olmaması.
- Testislerde ağrı veya şişlik.
- Cinsel işlev bozuklukları (erektil disfonksiyon).
Üroloji ve üreme endokrinolojisi uzmanları, sperm azlığı tedavisinde multidisipliner yaklaşım sunar. Erken teşhis ve kişiye özel tedavi planları ile başarı şansı önemli ölçüde artmaktadır.
