Spastik kolon (huzursuz bağırsak sendromu – IBS), bağırsak hareketlerinde düzensizlikle karakterize kronik bir sindirim sorunudur. Toplumun yaklaşık %15’ini etkileyen bu rahatsızlık, yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir. İşte spastik kolonla ilgili bilmeniz gereken tüm detaylar:
Spastik Kolon Nedir?
Spastik kolon, bağırsak kaslarının koordinasyon bozukluğu sonucu ortaya çıkan fonksiyonel bir gastrointestinal hastalıktır. Bağırsakların aşırı hassaslaşmasıyla gelişen bu durum, kramp tarzı karın ağrıları, dışkılama alışkanlığı değişiklikleri ve şişkinlikle kendini gösterir. Üç ana tipi vardır: kabızlık ağırlıklı, ishal ağırlıklı ve karışık tip.
Belirtileri Nelerdir?
- Karın bölgesinde kramp şeklinde ağrı (yemek sonrası artan)
- Tuvalet alışkanlığında değişim (kabızlık veya ishal atakları)
- Şişkinlik ve gaz problemleri
- Dışkıda mukus görülmesi
- Acil dışkılama ihtiyacı hissi
- Tam boşalamama duygusu
Nedenleri ve Tetikleyiciler
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bağırsak-beyin eksenindeki iletişim bozukluğu temel faktördür. Bağırsak kasılmalarının düzensizleşmesine yol açan etkenler arasında stres, hormonal değişimler ve bazı gıdalar yer alır. Tetikleyiciler kişiden kişiye değişmekle birlikte yağlı yiyecekler, süt ürünleri, kafein, yapay tatlandırıcılar ve baklagiller sık görülen tetikleyicilerdir.
Teşhis Süreci
Teşhis için öncelikle benzer belirtiler gösteren çölyak, ülseratif kolit gibi organik hastalıkların ekarte edilmesi gerekir. Roma IV kriterleri adı verilen klinik tanı ölçütleri kullanılır. Doktorunuz dışkı testi, kan tahlilleri veya kolonoskopi isteyebilir. Alarm semptomlar (kilo kaybı, rektal kanama) varsa ileri tetkikler önerilir.
Tedavi Yöntemleri
Tedavi kişiye özeldir ve semptomların tipine göre şekillenir:
- İlaç Tedavisi:
- Antispazmodikler (mebeverin) bağırsak kasılmalarını düzenler
- Loperamid ishal baskılayıcı, linaklotid kabızlık giderici olarak kullanılır
- Düşük doz antidepresanlar ağrı eşiğini yükseltir
- Psikoterapi:
- Bilişsel davranışçı terapi stres yönetiminde etkilidir
- Hipnoterapi bağırsak-beyin iletişimini düzenler
- Probiyotikler:
- Bifidobacterium infantis içeren takviyeler semptomları %50 azaltabilir
Beslenme Önerileri
FODMAP diyeti spastik kolon tedavisinde altın standart kabul edilir:
- Kaçınılması Gerekenler: Süt ürünleri, buğday, soğan, sarımsak, elma, kiraz, mantar
- Tüketilebilirler: Muz, üzüm, yulaf, kinoa, lahana, havuç, zencefil
- Öğünler küçük porsiyonlar halinde ve düzenli olmalı
- Yemekler iyice çiğnenmeli, yemek sırasında sıvı alımı sınırlandırılmalı
Stres Yönetiminin Rolü
Stres, spastik kolon semptomlarını tetikleyen ana faktörlerdendir. Nefes egzersizleri, yoga ve düzenli yürüyüş stres hormonlarını dengeler. Günde 10 dakika meditasyon yapmak bağırsak spazmlarını %40’a varan oranda azaltabilir.
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
Gece uykudan uyandıran karın ağrıları, istemsiz kilo kaybı, dışkıda kan görülmesi veya 50 yaş sonrası başlayan belirtiler durumunda gastroenteroloji uzmanına başvurulmalıdır. Ailede kolon kanseri öyküsü varsa tarama önem kazanır.
