Spastik kolit veya huzursuz bağırsak sendromu (IBS), bağırsak hareketlerinde düzensizlikle karakterize kronik bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Toplumun %10-15’ini etkileyen bu fonksiyonel bozukluk, yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir. İşte spastik kolit hakkında bilinmesi gerekenler:
Spastik Kolit Nedir?
Spastik kolit, kalın bağırsağın kasılma ritmindeki bozukluk sonucu ortaya çıkan bir fonksiyonel bağırsak hastalığıdır. Organik bir patoloji olmamasına rağmen karın ağrısı, gaz ve dışkılama alışkanlığı değişiklikleri gibi belirtilerle seyreder. Stres, hormonal değişimler ve beslenme düzeni semptomları tetikleyebilir.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
- Karın ağrısı (genellikle yemek sonrası artar, tuvaletle rahatlar)
- Kabızlık, ishal veya ikisinin dönüşümlü görülmesi
- Şişkinlik ve aşırı gaz
- Dışkıda mukus (sümüksü yapı)
- Acil dışkılama ihtiyacı
Tanı için Roma IV kriterleri kullanılır: Son 3 ayda haftada en az 1 gün karın ağrısı + dışkılama sıklığında değişiklik veya dışkı kıvamında değişim.
Nedenleri ve Tetikleyiciler
- Bağırsak-Beyin Ekseni Bozukluğu: Sinir sistemi ile bağırsak kasları arasındaki iletişim sorunları
- Besin Duyarlılıkları: Laktoz, fruktoz, gluten intoleransı
- Bağırsak Mikrobiyota Dengesizliği: Faydalı bakteri sayısında azalma
- Psikolojik Faktörler: Anksiyete, depresyon, kronik stres
- Hormonal Değişimler: Adet dönemlerinde semptom artışı
Teşhis Süreci
- Kapsamlı Öykü: Belirtilerin süresi, beslenme alışkanlıkları, stres faktörleri
- Fizik Muayene: Karın bölgesinde hassasiyet kontrolü
- Laboratuvar Testleri: Tam kan sayımı, CRP, çölyak testleri, dışkı analizi
- Görüntüleme: Organik patolojiyi ekarte etmek için kolonoskopi
Tedavi Yaklaşımları
- Diyet Düzenlemeleri:
- Düşük FODMAP Diyeti: Fermente olabilir karbonhidratların kısıtlanması
- Lif Dengesi: Kabızlıkta çözünür lif (yulaf), ishalde lif kısıtlaması
- Tetkleyici Gıdalardan Kaçınma: Baharatlar, kafein, gazlı içecekler
- İlaç Tedavileri:
- Antispazmodikler: Dicyclomine (bağırsak kasılmalarını azaltır)
- Laksatifler: Kabızlık tipinde psyllium tohumu
- Antidiyareikler: Loperamide (ishal tipinde)
- Psikoterapiler:
- Bilişsel davranışçı terapi
- Hipnoterapi (bağırsak odaklı)
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Düzenli Egzersiz: Haftada 150 dakika orta tempolu aktivite
- Stres Yönetimi: Nefes egzersizleri, yoga, meditasyon
- Uyku Düzeni: Günde 7-8 saat kaliteli uyku
- Yemek Alışkanlıkları: Küçük porsiyonlar, yavaş çiğneme, yemek günlüğü tutma
Probiyotik ve Destek Tedavileri
- Bifidobacterium infantis 35624: Karın ağrısı ve şişkinlikte etkili
- Saccharomyces boulardii: İshal sıklığını azaltır
- Nane yağı kapsülleri: Spazm çözücü etki
Hangi Durumlarda Acil Doktora Başvurulmalı?
- Dışkıda kan veya kilo kaybı
- Gece uykudan uyandıran karın ağrısı
- 50 yaş üstünde yeni başlayan semptomlar
- Ailede kolon kanseri öyküsü
Spastik kolit yaşam boyu süren bir durum olmakla birlikte, doğru yönetimle semptomlar kontrol altına alınabilir. Gastroenteroloji uzmanı ile diyetisyen işbirliği tedavi başarısını artırır.
