Soğuk ürtikeri, soğuğa maruz kalındığında ciltte kaşıntılı kızarıklık ve kabarıklıklarla kendini gösteren alerjik bir reaksiyondur. Özellikle soğuk su, rüzgâr veya buzlu nesnelerle temas sonrası ortaya çıkan bu durum, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Soğuk Ürtikeri Nedir?
Soğuk ürtikeri, cildin soğuk uyaranlara karşı aşırı duyarlılık göstermesiyle oluşur. Histamin salınımına bağlı olarak damarlarda genişleme ve sıvı sızması sonucu ciltte ödemli kabarıklıklar (kurdeşen) gelişir. Ataklar genellikle 30 dakika içinde başlar ve birkaç saat sürebilir.
Belirtileri Nelerdir?
- Soğuk teması takiben ciltte kırmızı, kaşıntılı lekeler
- Dudaklarda veya boğazda şişme (anjioödem)
- Nadiren tansiyon düşüklüğü veya nefes darlığı
- Özellikle el, yüz gibi açık bölgelerde yoğunlaşan reaksiyonlar
Teşhis Yöntemleri
Tanıda buz küpü testi altın standarttır:
- Dirsek içine 5 dakika buz küpü uygulanır.
- Buz kaldırıldıktan 10-15 dakika sonra kızarıklık/kabarıklık oluşması tanıyı doğrular.
- Kan testleri (kriyoglobulin, ANA) altta yatan otoimmün hastalıkları ekarte etmek için kullanılır.
Risk Faktörleri
- Genç erişkinlerde (18-25 yaş) daha sık görülür
- Viral enfeksiyon geçirenler
- Otoimmün hastalığı olanlar (lupus, tiroidit)
- Aile öyküsü (nadiren genetik geçişli)
Tedavi Seçenekleri
- Korunma Önceliklidir: Soğuk havada eldiven, atkı kullanımı
- Antihistaminikler: Loratadin veya Desloratadin gibi günde 1 tablet
- Şiddetli Ataklarda: Omalizumab (IgE inhibitörü) enjeksiyonları
- Acil Durumlar: Anafilaksi riskine karşı adrenalin oto-enjektör taşınması
Önlemler ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Yüzme öncesi soğuk suya kademeli alıştırma
- Buzlu içeceklerden kaçınma
- Soğuk havada alkol tüketmeme (damar genişletici etki nedeniyle)
- Duş suyu sıcaklığını aniden düşürmeme
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
Tüm vücudun soğuğa maruz kalması (soğuk denize atlama gibi) sistemik reaksiyona yol açabilir:
- Bilinç kaybı
- Tansiyon düşüklüğü
- Solunum yetmezliği
Bu durumlarda acil tıbbi müdahale gereklidir.
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Alerji uzmanı veya immünoloji doktoru tanı ve tedaviyi yönetir. Semptomlar şiddetlendiğinde acil servise başvurulmalıdır.
Prognoz ve Seyir
Çoğu hastada semptomlar 5-7 yıl içinde kendiliğinden kaybolur. Ancak kronikleşen vakalarda düzenli antihistaminik kullanımı gerekebilir.
