Servikal yetmezlik, rahim ağzının gebelik sürecinde erken açılması veya zayıflamasıyla karakterize bir durumdur. Genellikle ikinci trimesterde fark edilir ve tedavi edilmezse erken doğum veya düşükle sonuçlanabilir. Bu durum, gebeliklerin %1-2’sinde görülür ve özellikle önceki gebeliklerinde benzer sorun yaşayanlarda risk artar.
Servikal Yetmezliğin Nedenleri
- Geçirilmiş Rahim Ağzı Ameliyatları: Konizasyon veya LEEP gibi prosedürler
- Doğumsal Anomaliler: Rahim ağzının doğuştan kısa veya zayıf olması
- Travmatik Doğum Öyküsü: Önceki doğumlarda rahim ağzı yırtılması
- Hormonal Dengesizlikler: Progesteron eksikliği veya androjen fazlalığı
- Çoğul Gebelikler: Artan intrauterin basınç
Belirtiler ve Uyarı İşaretleri
Servikal yetmezlik genellikle semptomsuz ilerler, ancak şu işaretler acil müdahale gerektirir:
- Vajinal basınç hissi
- Pelvik bölgede dolgunluk hissi
- Sırt ağrısında ani artış
- Akıntıda artış veya kıvam değişikliği
- Lekelenme tarzında kanama
Tanı Yöntemleri
- Transvajinal Ultrason: Rahim ağzı uzunluğu ölçümü (25 mm altı riskli)
- Spekulum Muayenesi: Rahim ağzında açılma veya incelme tespiti
- Fizik Muayene: Manuel açıklık değerlendirmesi
- Histerosalpingografi: Tekrarlayan düşük öyküsünde yapısal anomali taraması
Tedavi Seçenekleri
- Serklaj (Rahim Ağzı Dikişi):
- Prosedür: McDonald veya Shirodkar tekniğiyle dikiş atılması
- Zamanlama: Genellikle 12-14. haftalar arasında uygulanır
- Etkinlik: Uygun vakalarda erken doğum riskini %30-50 azaltır
- Progesteron Takviyesi:
- Vajinal fitil veya enjeksiyon formunda
- Özellikle rahim ağzı uzunluğu 15-25 mm arasındaki gebelerde
- Pesser Uygulaması:
- Silikon halkalarla mekanik destek sağlanması
- Dikişe alternatif veya destekleyici olarak kullanılır
Risk Yönetimi Stratejileri
- Sık Ultrason Takibi: 16-24. haftalar arasında 2 haftada bir rahim ağzı uzunluğu ölçümü
- Fiziksel Aktivite Kısıtlaması: Ağır kaldırma, uzun süre ayakta durma ve cinsel ilişki yasağı
- Enfeksiyon Kontrolü: Vajinal kültürlerle enfeksiyon taraması
- Stres Yönetimi: Anksiyeteyi azaltmaya yönelik danışmanlık
Olası Komplikasyonlar
- Erken Membran Rüptürü: Su kesesinin açılması
- Koryoamniyonit: Enfeksiyon gelişimi
- Dikiş Komplikasyonları: Enfeksiyon veya dikişin açılması
- Servikal Travma: Doğum sırasında yırtılma
Önleyici Yaklaşımlar
- Risk faktörü taşıyan gebelerde ilk trimesterde önleyici serklaj
- Kronik hastalıkların (diyabet, hipertansiyon) kontrol altına alınması
- Sigara ve alkol kullanımının bırakılması
- İdeal vücut ağırlığının korunması
Doğum Sonrası İzlem
- Serklaj dikişleri 36-37. haftalarda alınır
- Doğum sonrası rahim ağzı fonksiyonlarının değerlendirilmesi
- Sonraki gebelikler için kişiselleştirilmiş plan oluşturulması
Servikal yetmezlik tanısı alan gebelerin perinatal uzman eşliğinde takibi kritik önem taşır. Erken müdahale ile sağlıklı doğum oranları %70-85’e ulaşabilmektedir.
