Şerit paraziti (tenya), insan bağırsaklarında yaşayan ve besinlerle bulaşan bir parazit türüdür. Çiğ veya az pişmiş et tüketimi, hijyen eksikliği gibi nedenlerle yaygınlaşan bu enfeksiyon, tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Şerit Paraziti Nedir?
Şerit parazitleri, yassı solucanlar sınıfına ait parazitlerdir. İnsan vücuduna larva halinde girdikten sonra bağırsaklarda olgunlaşır ve 4-10 metre uzunluğa ulaşabilir. En yaygın türler arasında sığır tenyası (Taenia saginata), domuz tenyası (Taenia solium) ve balık tenyası (Diphyllobothrium latum) bulunur.
Nasıl Bulaşır?
- Çiğ/Az Pişmiş Et: Enfekte hayvan etlerinin iyi pişirilmeden tüketilmesi.
- Kontamine Su: Parazit yumurtaları içeren kirli suların içilmesi.
- Hijyen Eksikliği: Enfekte kişilerin dışkısıyla temas sonrası ellerin yıkanmaması.
- Çiğ Sebze: Parazit yumurtaları bulaşmış sebzelerin iyi yıkanmadan yenmesi.
Belirtileri Nelerdir?
- Karın ağrısı ve şişkinlik
- İştah kaybı veya aşırı yeme isteği
- Kilo kaybı ve halsizlik
- Mide bulantısı ve kusma
- Bağırsak tıkanıklığı (ileri vakalarda)
- Dışkıda parazit segmentleri (proglottid) görülmesi
Teşhis Yöntemleri
- Dışkı Analizi: Mikroskopla yumurta veya parazit segmentlerinin tespiti.
- Kan Testleri: Eozinofil sayısında artış ve antikor taraması.
- Görüntüleme: Bağırsak tutulumunu değerlendirmek için ultrason veya MR.
Tedavi Süreci
- İlaç Tedavisi:
- Prazikuantel: Tek dozda %95 etkilidir.
- Niklozamid: Alternatif olarak kullanılır.
- Cerrahi Müdahale:
- Parazitin beyin veya kaslara yayıldığı nadir vakalarda uygulanır.
- Takip:
- Tedaviden 1-3 ay sonra dışkı testiyle kontrol.
Korunma Yöntemleri
- Etleri en az 63°C’de pişirmek.
- Sebzeleri sirkeli suda 15 dakika bekletip yıkamak.
- Tuvalet sonrası ve yemek öncesi ellerin 30 saniye sabunla yıkanması.
- Çiğ et kesilen bıçak ve tahtaları dezenfekte etmek.
Risk Grupları
- Çiğ balık tüketenler (sushi severler)
- Hayvancılıkla uğraşanlar
- Temiz suya erişimi olmayan bölgelerde yaşayanlar
Komplikasyonlar
Tedavi edilmezse:
- Vitamin B12 eksikliğine bağlı anemi
- Safra kanallarında tıkanıklık
- Nörosistiserkoz (beyne yayılım)
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Dışkıda hareketli beyaz segmentler fark edilirse, 2 haftadan uzun süren karın ağrısı veya açıklanamayan kilo kaybı varsa enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Erken teşhis, tedavi başarısını önemli ölçüde artırır.
