Şerit kurdu (tenya), insan bağırsaklarında yaşayan ve sindirim sisteminde ciddi sorunlara yol açabilen parazitik bir solucandır. Çiğ veya az pişmiş et tüketimi, kontamine su veya hijyen eksikliğiyle bulaşan bu enfeksiyon, tedavi edilmezse besin yetersizliği ve organ hasarına neden olabilir.
Şerit Kurdu Nasıl Bulaşır?
Enfeksiyonun temel kaynağı, larvaları içeren gıdaların tüketilmesidir. Sığır tenyası (Taenia saginata) çiğ dana eti, domuz tenyası (Taenia solium) ise az pişmiş domuz etiyle bulaşır. Balık tenyası (Diphyllobothrium latum) ise çiğ tatlı su balıklarından geçer. Kirli ellerle ağıza temas veya enfekte dışkıyla kirlenmiş sular da risk faktörleridir.
Belirtiler ve Şikayetler
- Sindirim Sorunları: Karın ağrısı, ishal veya kabızlık
- Kilo Kaybı: İştah artışına rağmen açıklanamayan zayıflama
- Mide Bulantısı: Özellikle yemek sonrasında yoğunlaşan bulantı
- Halsizlik: Vitamin B12 eksikliğine bağlı kronik yorgunluk
- Dışkıda Parazit: Tuvalette hareketli beyaz segmentler görülmesi
- Nörolojik Belirtiler (nadir): Domuz tenyasının neden olduğu nörosistiserkozda baş ağrısı veya nöbetler
Teşhis Yöntemleri
- Dışkı Analizi: Mikroskop altında yumurta veya segmentlerin tespiti
- Kan Testleri: Eozinofil yüksekliği ve vitamin eksikliklerinin araştırılması
- Görüntüleme: Bağırsak duvarı hasarı için endoskopi veya kist şüphesinde MR/BT
- Bant Testi (Scotch test): Anal bölgeden alınan örnekle yumurta aranması
Tedavi Protokolleri
- Antiparaziter İlaçlar:
- Prazikuantel: Tek dozda %95 etkinlik
- Niklozamid: 4 yaş üstü çocuklarda kullanılabilir
- Albendazol: Doku kistlerinde tercih edilir
- Destek Tedavisi: Demir ve B12 takviyesi, probiyotikler
- Cerrahi: Kas veya beyinde kist oluşumu varsa müdahale gerekebilir
Komplikasyonlar
- Bağırsak tıkanıklığı veya safra kanallarında hasar
- Vitamin B12 eksikliğine bağlı pernisiyöz anemi
- Domuz tenyasında: Beyin, kas veya gözde kistler (nöbet, görme kaybı)
- Gebelerde düşük veya gelişim geriliği riski
Korunma Stratejileri
- Et Tüketimi: Dana/domuz eti en az 63°C’de, balık -20°C’de 24 saat dondurularak pişirilmeli
- Hijyen: Tuvalet sonrası ve et işlemeden önce sabunla 20 saniye el yıkama
- Su Güvenliği: Kaynağı bilinmeyen sular kaynatılarak içilmeli
- Tarım Politikaları: Hayvan yemlerine parazit kontrolü zorunluluğu
Risk Grupları
- Çiğ köfte veya sushi tüketenler
- Hayvancılıkla uğraşan çiftçiler
- Temiz suya erişimi olmayan bölgelerde yaşayanlar
- Bağışıklığı baskılanmış bireyler (HIV, kemoterapi hastaları)
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Dışkıda hareketli beyaz parçalar görülmesi, 2 haftadan uzun süren karın ağrısı veya nedensiz kilo kaybı durumunda enfeksiyon hastalıkları veya gastroenteroloji uzmanına danışılmalıdır. Tedavi sonrası 1-3 ay aralıklarla dışkı kontrolleriyle nüks önlenir.
