Sebepsiz ateş yükselmesi, 38.3°C üzerinde en az 3 hafta süren ve rutin tetkiklerle nedeni belirlenemeyen klinik bir tablodur. Tıpta "Ateşli Bilinmeyen Orijin" (FUO) olarak adlandırılan bu durum, altta yatan ciddi hastalıkların sinyali olabilir.
Sebepsiz Ateşin Temel Nedenleri
Enfeksiyonlar, sebepsiz ateş vakalarının yaklaşık %30’undan sorumludur. Tüberküloz, endokardit, intraabdominal apseler ve osteomiyelit en sık karşılaşılan enfeksiyöz sebeplerdir. Otoimmün hastalıklar ise vakaların %20-30’unu oluşturur. Romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus (SLE) ve dev hücreli arterit bu grupta öne çıkar. Maligniteler sebepsiz ateşin %15-20’sini açıklar; lenfoma, lösemi ve renal hücreli karsinom özellikle dikkat gerektirir. Diğer nedenler arasında ilaç ateşi, derin ven trombozu ve inflamatuar bağırsak hastalıkları yer alır.
Tanı Sürecinde Kritik Adımlar
Hastanın detaylı öyküsü ve fizik muayenesi tanının temelini oluşturur. Geçirilen seyahatler, mesleki maruziyetler ve hayvan teması mutlaka sorgulanmalıdır. İlk basamak tetkikler arasında tam kan sayımı, karaciğer fonksiyon testleri, idrar tahlili ve akut faz reaktanları (CRP, sedimentasyon) yer alır. Görüntüleme yöntemleri olarak akciğer grafisi ve abdominal ultrason ilk tercihtir. Şüpheli durumlarda toraks/abdomen BT ve PET-CT gibi ileri görüntüleme teknikleri kullanılır. Biyopsi ve kemik iliği aspirasyonu özellikle malignite şüphesinde hayati önem taşır.
Tedavi Yaklaşımları ve Yönetim
Altta yatan sebep bulunana kadar ateş düşürücüler (parasetamol) semptomatik rahatlama sağlar. Antibiyotikler sadece enfeksiyon kanıtı varlığında kullanılmalıdır. Otoimmün hastalıklarda kortikosteroidler ve immünsüpresif ajanlar temel tedavi seçenekleridir. Malignite tespit edilirse kemoterapi veya radyoterapi uygulanır. İlaç ateşi şüphesinde şüpheli ilaçlar kesilmeli ve hasta yakından izlenmelidir.
Acil Doktora Başvurmayı Gerektiren Belirtiler
- 40°C’yi aşan dirençli ateş
- Bilinç bulanıklığı veya nöbet
- Nefes darlığı ve göğüs ağrısı
- Ciltte morarmalar veya peteşi
- Şiddetli karın ağrısı
Özel Gruplarda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bağışıklığı baskılanmış hastalarda (HIV, kemoterapi alanlar) sitomegalovirüs ve fungal enfeksiyonlar öncelikle araştırılmalıdır. Yaşlılarda temporal arterit ve tüberküloz atlanmamalıdır. Çocuklarda ise Jüvenil İdiopatik Artrit ve Kawasaki hastalığı ayırıcı tanıda mutlaka düşünülmelidir.
Korunma ve İzlem Süreci
Sebepsiz ateş tanısı alan hastalar, nedeni belirlenene kadar 2-4 haftalık aralıklarla takip edilmelidir. Enfeksiyonlardan korunmak için el hijyenine dikkat etmek ve aşıları tamamlamak önemlidir. Kronik hastalığı olanların düzenli kontrollerini aksatmaması kritik önem taşır.
