Sarı leke (Xantelazma), genellikle göz çevresinde ortaya çıkan sarımsı yağ birikintileridir. Bu cilt lezyonları, özellikle üst göz kapağında belirginleşir ve kolesterol düzeyleriyle ilişkili olabilir. Zararsız olmakla birlikte, kozmetik kaygılara yol açabilir ve altta yatan sağlık sorunlarının habercisi olabilir.
Sarı Leke Nedir?
Sarı lekeler, deri altında kolesterol ve yağ depozitlerinin birikmesiyle oluşan yumuşak, düz veya hafif kabarık plaklardır. En sık göz kapaklarının iç köşelerinde görülür. Boyutları 2-30 mm arasında değişebilir ve zamanla büyüme eğilimi gösterir. Genellikle ağrısızdır ancak çoklu lezyonlar birleşerek daha geniş alanlara yayılabilir.
Başlıca Nedenleri
- Yüksek Kolesterol: LDL kolesterol seviyelerinin yükselmesi temel tetikleyicidir
- Lipid Metabolizma Bozuklukları: Ailesel hiperkolesterolemi gibi genetik hastalıklar
- Diyabet: Kan şekeri regülasyon bozukluğu yağ metabolizmasını etkiler
- Karaciğer Hastalıkları: Safra üretimini bozan siroz veya hepatit
- Obezite: Vücut yağ oranındaki artış
Belirtiler ve Tanı
- Göz çevresinde sınırları belirgin sarı-turuncu renkli lekeler
- Yüzeyi pürüzsüz veya hafif pütürlü yapı
- Kaşıntı veya ağrı eşlik etmez
- Tanı için fizik muayene yeterlidir
- Altta yatan nedenin araştırılması için lipid paneli ve karaciğer fonksiyon testleri
Tedavi Yöntemleri
- Kriyoterapi: Sıvı nitrojen ile dondurma
- Lazer Ablasyon: CO2 veya Erbium lazerle buharlaştırma
- Cerrahi Eksizyon: Lokal anestezi altında lezyonun çıkarılması
- Kimyasal Peeling: Trikloroasetik asit uygulamaları
- Elektrokoterizasyon: Elektrik akımıyla tahrip etme
Korunma Stratejileri
- Doymuş yağ oranı düşük Akdeniz diyeti uygulanması
- Haftada 150 dakika orta tempolu kardiyo egzersizi
- Sigara ve alkol tüketiminin sonlandırılması
- Total kolesterol seviyelerinin <200 mg/dL’de tutulması
- Diyabet varsa HbA1c değerlerinin %6.5 altında kontrolü
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
- Lekelerin hızla büyümesi veya sayısının artması
- Görme alanını kapatacak şekilde genişleme
- Beraberinde göğüs ağrısı veya nefes darlığı gibi kardiyak semptomlar
- Ailede erken kalp krizi öyküsü varlığı
Doğal Takviyeler ve Destekleyici Yaklaşımlar
- Omega-3 takviyeleri (günde 1-2 gr)
- Yeşil çey ekstreleri (günde 500 mg)
- Sarımsak takviyeleri (allicin içeren)
- Düzenli zerdeçal tüketimi (kurkumin)
Sarı lekelerin tekrarlama oranı %40’ı bulabilir. Bu nedenle tedavi sonrası 6 aylık periyotlarla lipid profili kontrolü önerilir. Kozmetik kaygılar dışında, kardiyovasküler risk değerlendirmesi için kardiyoloji konsültasyonu önem taşır.
