Sari benek (tinea versicolor), deride açık veya koyu renkli lekelerle kendini gösteren yaygın bir mantar enfeksiyonudur. Genellikle zararsız olmakla birlikte kozmetik kaygılara yol açabilen bu durum, özellikle nemli ve sıcak iklimlerde yaşayanlarda sık görülür.
Sari Benek Nedir?
Malassezia türü mantarların neden olduğu bir cilt hastalığıdır. Bu mantarlar normalde deride bulunur ancak aşırı çoğaldığında pigment üreten hücreleri etkileyerek düzensiz renk değişimlerine yol açar. En çok sırt, göğüs, boyun ve kollarda görülür.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Nem ve Terleme: Sıcak iklimlerde yoğun terleme mantar üremesini tetikler.
- Yağlı Cilt: Sebum üretiminin fazla olduğu ciltlerde daha sık görülür.
- Bağışıklık Zayıflığı: Stres, kortizon tedavisi veya kronik hastalıklar riski artırır.
- Hormonal Değişimler: Ergenlik ve gebelik dönemlerinde yaygınlaşır.
Belirtiler ve Görünüm
- Lekeler: Sütlü kahve, pembe veya beyaz yamalar şeklinde belirir.
- Boyut: 1-5 cm çapında, birleşme eğilimindedir.
- Kaşıntı: Hafif pullanma ve nadiren kaşıntı eşlik eder.
- Güneş Sonrası Belirginleşme: Sağlıklı deri bronzlaşınca lekeler daha net görünür.
Teşhis Yöntemleri
- Wood Lambası İncelemesi: UV ışık altında mantar floresan sarı-yeşil renkte parlar.
- Mikroskobik Analiz: Deri kazıntısında mantar hifleri görülür.
- Klinik Muayene: Tipik lekelerin görünümü tanı için genellikle yeterlidir.
Tedavi Seçenekleri
- Topikal Kremler:
- Ketokonazol %2: Günde 1 kez 2-4 hafta uygulanır.
- Selenyum sülfit şampuan: Haftada 2 kez 10 dakika bekletilerek kullanılır.
- Oral İlaçlar:
- Flukonazol: Haftada 1 kez 200-400 mg, 2-4 hafta.
- İtrakonazol: Günde 200 mg, 7 gün.
- Doğal Destekler: Çay ağacı yağı ve elma sirkesi uygulamaları semptomları hafifletebilir.
Tekrarı Önleme Stratejileri
- Hijyen: Terledikten sonra duş almak ve pamuklu kıyafetler giymek.
- Nem Kontrolü: Cildi kuru tutacak talk pudrası kullanımı.
- Koruyucu Tedavi: Ayda 1 kez ketokonazol şampuanla vücut yıkama.
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
- Lekeler yaygınlaşıyorsa veya tedaviye yanıt vermiyorsa.
- Kaşıntı günlük yaşamı etkileyecek düzeydeyse.
- Hamilelikte tedavi seçenekleri için danışmak gerekiyorsa.
Ayırıcı Tanı
Vitiligo, sedef hastalığı veya pitriazis rosea ile karışabilir. Kesin tanı için dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır.
