Safra kesesi polipleri, safra kesesi duvarından içe doğru büyüyen anormal doku çıkıntılarıdır. Genellikle rutin ultrason incelemelerinde tesadüfen tespit edilirler. Çoğu iyi huylu olsa da bazı durumlarda kanserleşme riski taşıyabilirler. İşte bu durumla ilgili bilinmesi gereken kritik noktalar:
Polip Türleri ve Özellikleri
Safra kesesi poliplerinin %90’ı zararsız kolesterol polipleridir ve genellikle 10 mm’den küçüktür. Adenomlar ise nadir görülen ancak prekanseröz potansiyel taşıyan türlerdir. Diğer türler arasında inflamatuar polipler ve adenomiyomatozis yer alır. Malign polipler ise genellikle 20 mm üzerinde boyutlarda görülür.
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- 50 yaş üstü bireylerde görülme sıklığı artar
- Safra kesesi taşı veya kronik kolesistit öyküsü
- Ailesel polipozis sendromları gibi genetik yatkınlıklar
- Obezite ve insülin direnci
- Hepatit B taşıyıcılığı
Belirtiler Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Polipler genellikle sessiz seyreder. Belirti oluşturduklarında:
- Sağ üst kadranda künt ağrı
- Yemek sonrası şişkinlik ve hazımsızlık
- Bulantı ve yağlı gıda intoleransı
- Nadiren safra kanalı tıkanıklığına bağlı sarılık
Teşhis Yöntemleri
- Abdominal Ultrason: İlk basamak tanı aracıdır. Polip boyutu, sayısı ve taban genişliği değerlendirilir.
- Endoskopik Ultrason (EUS): Polip tabanındaki doku katmanları detaylı incelenir.
- MR Kolanjiyografi: Safra yolları ile ilişki analizi için kullanılır.
- Bilgisayarlı Tomografi: Malignite şüphesinde evreleme için gereklidir.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi kararı polip boyutuna ve risk faktörlerine göre belirlenir:
- <5 mm: Takip gerektirmez (kanser riski <%1)
- 5-10 mm: 6 arayla ultrason takibi
- >10 mm: Laparoskopik kolesistektomi (ameliyat)
- Riskli Özellikler: Safra taşı eşlik etmesi, tekrarlayan kolesistit, polip tabanında kan akımı
Ameliyat Kararını Etkileyen Faktörler
- Sessil (saplı olmayan) polipler
- Hızlı büyüme gösteren lezyonlar
- Karaciğer enzimlerinde yükselme
- Primer sklerozan kolanjit varlığı
Takip Protokolleri
Konservatif yaklaşım benimsenen hastalarda:
- İlk yıl: 3-6 ayda bir ultrason
- Sonraki yıllar: Yıllık kontroller
- Büyüme hızı >3 mm/ay cerrahi endikasyonudur
Önlemler ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Akdeniz tipi beslenme (zeytinyağı, sebze ağırlıklı)
- Doymuş yağ tüketiminin sınırlandırılması
- Düzenli egzersiz ve kilo kontrolü
- Diyabet varsa sıkı glisemi takibi
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
- Ani başlayan şiddetli karın ağrısı
- 38°C üzeri ateşle birlikte titreme
- Dışkı renginde açılma ve idrarda koyulaşma
Tanı ve tedavi sürecinde genel cerrahi uzmanı takibi esastır. Asemptomatik küçük poliplerde bile düzenli takip, olası komplikasyonların önlenmesinde hayati rol oynar.
