Romatizmal iltihap (romatoid artrit), bağışıklık sisteminin eklemlere saldırmasıyla ortaya çıkan kronik bir otoimmün hastalıktır. Zamanla eklem hasarına, sakatlığa ve iç organ tutulumuna yol açabilen bu durum, erken teşhis ve doğru tedaviyle kontrol altına alınabilir.
Romatizmal İltihap Türleri
- Romatoid Artrit (RA): En yaygın tiptir. El-ayak eklemlerinde simetrik şişlik ve ağrıyla karakterizedir.
- Ankilozan Spondilit (AS): Omurgayı tutar, hareket kısıtlılığına neden olur.
- Psoriatik Artrit: Sedef hastalarının %30’unda görülür. Tırnak değişiklikleriyle beraber eklem ağrısı tipiktir.
- Sistemik Lupus Eritematozus (SLE): Eklemlerin yanı sıra böbrek, deri ve akciğer gibi organları etkiler.
Belirtiler ve İlerleme
- Erken Evre: Sabah tutukluğu (1 saatten uzun), el parmaklarında şişlik, halsizlik.
- İlerlemiş Evre: Eklem deformiteleri (kuğu boynu deformitesi), nodüller, göz kuruluğu.
- Sistemik Bulgular: Ateş, kilo kaybı, akciğer fibrozisi.
Teşhis Yöntemleri
- Klinik Muayene: Eklem hassasiyeti ve hareket açıklığı testi.
- Laboratuvar:
- RF (romatoid faktör) ve Anti-CCP antikorları
- CRP ve sedimantasyon yüksekliği
- Görüntüleme:
- Röntgende eklem aralığında daralma
- MR ile erken dönem sinovit tespiti
Tedavi Protokolleri
- İlaç Tedavisi:
- DMARD’lar: Metotreksat (haftalık 15-25 mg)
- Biyolojik Ajanlar: TNF-α inhibitörleri (adalimumab)
- JAK İnhibitörleri: Tofasitinib
- Fizik Tedavi: Eklem koruma teknikleri, özel egzersiz programları.
- Cerrahi: Şiddetli deformitelerde protez ameliyatı.
Yaşam Tarzı ve Destekleyici Uygulamalar
- Diyet: Omega-3 (somon, ceviz), zerdeçal, D vitamini takviyesi.
- Egzersiz: Yüzme ve tai chi gibi düşük etkili aktiviteler.
- Sıcak-Soğuk Terapi: Alevlenmelerde soğuk uygulama, kronik ağrıda sıcak.
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
- Kardiyovasküler Risk: RA’lı hastalarda kalp krizi riski 2 kat artar. Düzenli EKG ve lipid takibi şart.
- Osteoporoz: Kortikosteroid kullanımına bağlı kemik kaybı için bifosfonatlar önerilir.
- Enfeksiyon: Biyolojik ilaç kullananlarda pnömokok aşısı zorunludur.
Güncel Araştırmalar ve Yenilikler
- Hedefe Yönelik Tedavi: IL-6 inhibitörleri (tocilizumab) dirençli vakalarda kullanılıyor.
- Mikrobiyota İlişkisi: Bağırsak florası düzenleyici probiyotiklerin alevlenmeleri azalttığı kanıtlandı.
Hangi Doktora Başvurulmalı?
- İlk tanı için fizik tedavi veya romatoloji uzmanı
- Takip sürecinde ortopedi ve fizyoterapist işbirliği
