Respiratuar Distres Sendromu (RDS), özellikle prematüre bebeklerde akciğerlerin yeterince gelişmemesi nedeniyle ortaya çıkan kritik bir solunum yetmezliği tablosudur. Akciğerlerde yüzey aktif madde (sürfaktan) eksikliğine bağlı olarak alveollerin kollabe olmasıyla karakterizedir. Bu durum, bebeğin oksijen alımını ciddi şekilde engelleyerek hayati risk oluşturur.
Respiratuar Distres Sendromunun Nedenleri
RDS’nin temel nedeni prematüreliktir. Akciğerlerdeki tip II pnömosit hücreleri, gebeliğin 24-28. haftaları arasında sürfaktan üretmeye başlar ancak bu üretim 35. haftadan önce yetersizdir. Diğer risk faktörleri arasında diyabetik anne bebekleri, çoğul gebelikler, sezaryen doğum ve perinatal asfiksi yer alır. Erkek bebeklerde kızlara oranla 2 kat daha sık görülür.
Belirtiler ve Klinik Bulgular
- Doğumdan hemen sonra veya ilk 4-6 saat içinde başlayan hızlı solunum (takipne)
- Burun kanatlarının solunuma katılması ve iç çekme (retraksiyon)
- Dudak çevresinde morarma (siyanoz)
- Hırıltılı solunum ve inleme
- Oksijen ihtiyacının giderek artması
Tanı Yöntemleri
Klinik bulgulara ek olarak:
- Akciğer Grafisi: Yaygın buzlu cam görünümü ve hava bronkogramları
- Kan Gazı Analizi: Düşük oksijen (PaO2 < 50 mmHg) ve yüksek karbondioksit (PaCO2 > 50 mmHg)
- Sürfaktan Testi: Trakeal aspirat örneğinde fosfatidilgliserol düzeyi ölçümü
Tedavi Protokolleri
- Sürfaktan Tedavisi: Doğum sonrası ilk 2 saat içinde endotrakeal tüple uygulanır. Poraktant alfa gibi doğal sürfaktanlar tercih edilir.
- Solunum Desteği:
- CPAP (Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı): Hafif-orta olgularda
- Mekanik Ventilasyon: Şiddetli hipoksemide
- Destek Tedavileri:
- Antibiyoterapi (sepsis şüphesinde)
- Sıvı-elektrolit dengesinin korunması
- Vücut ısısının stabil tutulması
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
- Pnömotoraks: Ventilatör bağımlı hastalarda %15-20 sıklıkta
- Bronkopulmoner Displazi: Uzun süreli oksijen tedavisi gerektiren kronik akciğer hastalığı
- İntrakraniyal Kanama: Özellikle <28 haftalık bebeklerde
- Retinopati: Oksijen toksisitesine bağlı görme kaybı riski
Korunma Stratejileri
- Antenatal Kortikosteroidler: 24-34. gebelik haftalarında riskli gebelere iki doz betametazon
- Doğum Sonrası Önlemler:
- Akciğer hasarını önlemek için düşük tidal volümlü ventilasyon
- Oksijen satürasyonunun %90-95 aralığında tutulması
- Erken Beslenme: Bağırsak bariyer fonksiyonunu güçlendirmek için minimal enteral beslenme
Uzun Dönem Takibi
RDS geçiren bebeklerde nörogelişimsel gecikme riski %20-30’dur. Düzenli olarak:
- Pulmoner fonksiyon testleri
- Nörolojik değerlendirmeler
- Görme-işitme taramaları yapılmalıdır.
