Relaktasyon

Relaktasyon Nedir?

Anne sütü, içeriğindeki bileşenler ile bebekler için mucizevi ve yerine herhangi bir besinin konulamayacağı gıdadır. Her ne kadar bebek mamalarında da anne sütünden gelebilecek esansiyel yağlar, vitaminler, mineraller, amino asitler ve lifler bulunsa da anne sütünün yerini alamamaktadır. Anne sütü özellikle içeriğindeki, bebeğin bağışıklığını güçlendiren bileşenler, bebekler için vazgeçilmezdir.

Anne sütü bebekler için çok değerlidir. Ancak bazı durumlarda stres, gerginlik veya başka sebepler yüzünden anne sütü kesilebilmekte veya doğumdan sonra hiç gelmeyebilmektedir. Bu durumlarda relaktasyon yöntemi sayesinde anne sütü tekrar gelebilmekte ve salgısını artırabilmektedir. Relaktasyon, annenin bir süre bekledikten sonra emzirmeyi yeniden başlatabilmesi için gerekli süredir. Relaktasyon her zaman kolay şekilde gerçekleşmeyebilir. Genel olarak annenin daha kararlı ve istikrarlı olması gerekir. Aynı zamanda annenin etrafındaki kişilerden destek alması da oldukça önemlidir.

Relaktasyon Yöntemi Neleri İçerir?

Emzirme problemi yaşayan, sütü azalan veya kesilen bütün anneler relaktasyon yöntemi sayesinde bebekleri tekrar emzirmeye başlayabilmektedir. Relaktasyon yöntemi 2 kısımdan meydana gelmektedir.

Bunlar:

• Bebeğin beslenmeyi ve memeyi kavramayı öğrenmesi,
• Bir kadının vücuduna süt üretimini öğretmektir.

Bunlardan her ikisi de zaman alıcı ve zorlayıcı olabilmektedir. Bununla birlikte her ikisinin aynı anda olması gerçekleşmeyebilmektedir.

Relaktasyon esnasında bebeğin emmesi prolaktin salınımını uyarır ve beraberinde süt bileşenlerinin üretimini sağlar. Zaman geçtikçe anneler önceki azalmayan süt seviyelerine ulaşabilmektedir. Süt sentezlenmesi ve salınımının gerçekleştirilmesi oksitosin ve prolaktin hormonlarının işlev göstermesiyle gerçekleşmektedir.

Süt üretimini sağlayan prolaktin hormonunun salgılanması için, bebek emzirmek, el ile memeye baskı yapmak ya da süt sağmak ile beyindeki hipofiz bezine hormonal sinyaller gönderilmektedir. Gönderilen bu hormonal sinyallerin günde en az 8 defa gerçekleşmesi ile laktasyon meydana gelmektedir. Yani süt üretiminin gerçekleşmesi için her 2 veya 3 saatte bir süt sağmak veya emzirmek gerekmektedir. Prolaktin hormonunun en yüksek olduğu seviyeler genel olarak gece saatlerindedir. Bu sebeple gün içerisinde en az bir defa emzirme ya da sağma işlemi gece 01.00 ile 04.00 arasında gerçekleştirilmelidir.

Emzirmenin başarılı bir şekilde yeniden başlatılması için gerekli olan bir diğer hormon ise oksitosin hormonudur. Oksitosin hormonu, anne sütünü kanal boyunca taşır ve meme ucundan iterek süt çıkarma refleksinin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Bu nedenle oksitosin hormonu anne sütü üretimini yeniden başlatmak ve emzirmenin gerçekleşmesi için oldukça önemlidir. Oksitosin hormonunun yükselmesi için ise annenin bebek ile aralarındaki bağın güçlendiğini, sevildiğini ve bebeği sakinleştirebildiğini hissetmesi gerekmektedir.

Relaktasyon Nasıl Yapılır?

Birçok farklı sebepler ile sütü kesilen ya da azalan anneler için artık birçok hastanede relaktasyon merkezleri bulunmaktadır. Relaktasyon yönteminde amaç anne sütünün üretiminin devam etmesi ve bebeğin anne sütünü almasını sağlamaktır.

Relaktasyon olarak isim verilen anne sütünün yeniden üretimi olan bu yöntem şu şekilde uygulanmaktadır:

• Silikondan yapılmış beslenme pompası, annenin göğsüne uygun bir şekilde bağlanır.
• Enjektör yardımıyla üst kısımdan mama verilmeye başlanır.
• O sırada bebek sütün anneden geldiğini zanneder ve emmeye başlar.
• Bebeğin emmesiyle birlikte annenin süt kanalları uyarılır ve süt üretimi yeniden başlar.
• Yapılan bu uygulama, en az 1 hafta boyunca bebeğin beslenmesi gereken saatlerde yani 3 saatte bir olmak üzere tekrarlanmalıdır.
• Genel olarak annelerin çoğu relaktasyon yöntemine başladıktan 2-3 gün içerisinde damla damla olarak süt üretimine başlamaktadır.
• Yaklaşık 1 hafta ile 10 gün arasında ise anne süt kanalları açılmış olur ve her şey normal bir şekilde süt üretimi gerçekleşir.

Relaktasyon yöntemi uygulanırken annelerin dikkat etmesi gereken şey ise bebeğin memenin kahverengi alanını emmesidir. Çünkü süt kanalları kadınlarda göğsün kahverengi olan kısmında bulunmaktadır. Süt kanallarının uyarılması ve sütün üretiminin gerçekleşmesi için ise kahverengi alan emzirilmelidir. Bebeklere sadece memenin uç kısmının verilmesi doğru ve yeterli değildir. Bebek sadece meme ucunu aldığında süt damla damla gelebilir ve bu da bebeğin yetersiz beslenmesine sebep olabilmektedir. Aynı zamanda annenin de meme ucunun yara olmasına sebep olabilmektedir.

Relaktasyonda Kullanılan Metotlar

Relaktasyon aleti olarak kullanılan genel 2 yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemler sırasıyla damlatma yöntemi ve emzirme takviyeleridir.

• Damlatma yöntemi: Yenidoğan bebek anne memesini kavramış vaziyette emerken bir damlalık yardımı ile sütün memeye damlatılması şeklindedir. Bebek anne memesini emerken sütün anneden geldiğini sanması ve meme ucundan annenin süt kanallarını uyarması ile süt üretimi gerçekleşmektedir.
• Emzirme takviyesi yöntemi: Emzirme takviyesi metodunda ince bir plastik borunun bir ucu içerisinde süt veya mama olan kabın içerisine batırılır, diğer ucu ise bebeğin ağzına doğru gelecek şekilde memeye bantlanmaktadır. Süt akışı gerçekleşirken bebek emzirilir ve bu şekilde süt kanalları uyarılarak süt üretimi gerçekleşir.

Relaktasyon Süreci Ne Kadar Sürer?

Relaktasyon bir süreçtir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre relaktasyona başlayan birçok anne 1 hafta içerisinde anne sütü damlası üretebilmektedir. Genel olarak ise annelerin %50’si 1 ay içerisinde emzirmeye başlayabilmektedir.

Relaktasyonun kesin bir başarı garantisi yoktur. Her anne ve bebek arasında farklı başarı oranlarına sahiptir. Relaktasyonda başarı oranları genel olarak daha önce emziren annelerde ve henüz üç dört ayını doldurmamış olan küçük bebeklerde daha yüksek olarak gözlenmiştir. Hiç hamile kalmayan veya hiç emzirilmemiş bebeklerde ise başarı oranları çok büyük değişiklikler göstermektedir. Ancak unutulmamalıdır ki bir kadın menopoza girmiş olsa ya da yıllardır emzirmemiş dahi olsa yeniden süt üretebilmektedir. Bu nedenle relaktasyon için annelerin umutlu olması ve inanması oldukça önemlidir.

Relaktasyonda Nelere Dikkat Edilmelidir?

Yapılan bilimsel çalışmalara göre emzirmeyi başlatmış olan bir annenin bebeğin günlük beslenmesinin yaklaşık %25 ile %75 arasındaki ihtiyacını üretebileceği düşünülmektedir. Anne sütünün miktarı ne kadar olursa olsun, hem bebek hem de anne açısından karşılığı bulunamaz şekilde faydası vardır.

Relaktasyon süreci oldukça zor veya zaman alıcı geçebilmektedir. Ancak inanç, güven ve doğru destek ile yeniden süt üretmek ve emzirmek mümkündür. Relaktasyon sürecinde süt üretimini artıracak tekniklere de başvurulmalıdır.

Bu teknikler şu şekilde sıralanabilmektedir:

• Göğüs pompası kullanımı esnasında göğse el ile masaj yapmak göğsün tamamen boşalmasına yardımcı olmaktadır. Göğüsler ne kadar çok boşalırsa, süt üretimi için aldıkları mesaj da o kadar güçlü olmaktadır.
• Süt sağımı bittikten sonra el ile memeye masaj yapmak da pompa akışı durduktan sonra memede kalan sütün serbest kalmasını tetiklemektedir.
• Göğüsün birinden emzirirken diğerinden sağım yapmak.
• Flaneller kullanmak, sıcak kompres uygulamak ya da sıcak duş almak da memedeki kan damarlarının genişlemesine yardımcı olur ve sütün akmasını kolaylaştırmaktadır.