Reaktif artrit, vücudun başka bir bölgesindeki enfeksiyona tepki olarak gelişen eklem iltihabıdır. Genellikle idrar yolu, bağırsak veya genital enfeksiyonları takiben ortaya çıkar. HLA-B27 geni taşıyan bireylerde daha sık görülür ve erkeklerde kadınlara oranla 2-3 kat fazla rastlanır.
Belirtiler ve Klinik Tablo
- Eklem tutulumu: Diz, ayak bileği ve sakroiliak eklemlerde ağrı, şişlik
- Entezit: Tendon-bağ bağlantı noktalarında hassasiyet (özellikle topuk ağrısı)
- Oküler bulgular: Konjonktivit veya üveit (gözde kızarıklık, ağrı)
- Ürogenital semptomlar: İdrar yaparken yanma, servisit
- Cilt bulguları: Keratoderma blenorajika (avuç içi ve ayak tabanında pullu lezyonlar)
Nedenleri ve Tetikleyici Enfeksiyonlar
- Bakteriyel patojenler:
- Salmonella
- Shigella
- Campylobacter
- Chlamydia trachomatis
- Viral enfeksiyonlar: HIV, parvovirüs B19 (nadiren)
Enfeksiyon ile eklem semptomları arasında 1-4 haftalık gecikme olabilir.
Teşhis Yöntemleri
- Fizik muayene: Eklem hareket açıklığı, entezit noktaları
- Laboratuvar testleri:
- CRP, sedimantasyon yüksekliği
- HLA-B27 gen testi
- İdrar kültürü, gaita mikroskopisi
- Görüntüleme:
- Eklem ultrasonu (sinovit saptama)
- Manyetik rezonans (MR) ile sakroiliit değerlendirmesi
Tedavi Yaklaşımları
- Enfeksiyon tedavisi:
- Tetikleyici bakteriye yönelik antibiyotikler (örn. Doksiklin)
- Semptomatik tedavi:
- NSAİİ’ler (Diklofenak, Naproksen)
- Şiddetli olgularda kortikosteroid enjeksiyonları
- Kronik formlar için:
- Sulfasalazin veya Metotreksat
- TNF inhibitörleri (İnfliksimab) dirençli vakalarda
Risk Faktörleri
- 20-40 yaş aralığı
- Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon öyküsü
- Gıda kaynaklı enfeksiyon geçirme
- Ailede spondiloartrit öyküsü
Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen vakalarda kronik eklem hasarı, kalıcı göz hasarı veya aort yetmezliği gelişebilir. Kronik bel ağrısı vakaların %20’sinde görülür.
Önleme ve Yönetim
- Gıda hijyenine dikkat etmek (çiğ et tüketiminden kaçınma)
- Korunmalı cinsel ilişki
- Düzenli eklem egzersizleri (yüzme, bisiklet)
- Sigarayı bırakma (HLA-B27 pozitif bireylerde şiddeti artırır)
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
- İshal/idrar şikayetlerini takiben eklem ağrısı başlarsa
- Gözde kızarıklık ile birlikte bel ağrısı gelişirse
- Ateş ve eklem şişliği 48 saatten uzun sürerse
Romatoloji uzmanı tarafından takip edilmesi gereken bu durumda, erken tedavi ile vakaların %70’inde 6 ay içinde tam iyileşme sağlanır. Kronikleşen olgularda multidisipliner yaklaşım (fizik tedavi, oftalmoloji konsültasyonu) önem taşır.
