Pulmoner stenoz, kalbin sağ karıncığı ile pulmoner arter arasındaki kapağın daralması veya sertleşmesiyle ortaya çıkan ciddi bir kalp rahatsızlığıdır. Bu daralma, kanın akciğerlere pompalanmasını zorlaştırarak kalbin ekstra yük altında çalışmasına neden olur. Yenidoğanlardan yetişkinlere kadar her yaş grubunda görülebilen bu durum, doğumsal kalp kusurlarının %10’unu oluşturur.
Pulmoner Stenozun Nedenleri
Çoğunlukla doğuştan gelen bir anomalidir. Kalp gelişimi sırasında pulmoner kapağın yetersiz oluşumu veya yapışık yaprakçıklara sahip olması temel sebeptir. Nadiren romatizmal ateş, karsinoid sendrom veya kalp tümörleri gibi edinsel faktörlerle de gelişebilir. Genetik sendromlarla (Noonan, Williams) ilişkisi de bilinmektedir.
Belirtiler ve İşaretler
Hafif vakalar asemptomatik olabilirken şiddetli olgularda:
- Nefes darlığı ve çabuk yorulma
- Göğüs ağrısı veya çarpıntı
- Bayılma nöbetleri
- Siyanoz (dudak/tırnaklarda morarma)
- Bebeklerde emerken terleme ve kilo alamama
Tanı Yöntemleri
- Fizik Muayene: Sistolik üfürüm (kaba bir ses) steteskopla duyulur.
- Ekokardiyografi: Kapak yapısını ve basınç farkını gösteren altın standart yöntem.
- EKG: Sağ ventrikül hipertrofisi bulguları.
- Kardiyak MR: Komplike vakalarda anatomik detay için.
Tedavi Yaklaşımları
- Balon Valvüloplasti: Kateterle daralmış kapağın genişletilmesi (yenidoğan ve çocuklarda ilk tercih).
- Cerrahi Onarım: Kapakçıkların ayrılması veya yeniden şekillendirilmesi.
- Kapak Değişimi: Biyoprotez veya mekanik kapak implantasyonu (ileri yaş hastalar).
- Medikal Tedavi: Sağ kalp yetmezliğinde diüretikler ve antikoagülanlar.
Komplikasyon Riski
Tedavi edilmeyen ileri derece stenozda:
- Sağ ventrikül yetmezliği
- Aritmiler (atrial fibrilasyon)
- Ani kardiyak ölüm
- Enfektif endokardit
Yaşam Tarzı Önerileri
- Düzenli kardiyoloji kontrolleri (6 ayda bir)
- Diş enfeksiyonlarından korunma (endokardit riski)
- Hamilelik öncesi kapsamlı değerlendirme
- Kontrollü egzersiz (yüzme, yürüyüş)
Yenidoğanlarda Özel Durumlar
Kritik pulmoner stenozlu bebeklerde prostaglandin E1 infüzyonu ile duktus arteriozus açık tutularak acil müdahale şansı sağlanır. Prematürelerde daha yüksek morbidite görülür.
Güncel Gelişmeler
Transkateter pulmoner kapak implantasyonu (Melody kapak), tekrarlayan cerrahi gereksinimini %70 azaltmaktadır. Genetik araştırmalar, TBX20 gen mutasyonlarıyla ilişkiyi ortaya koymuştur.