Pulmoner Rehabilitasyon Nedir?

Pulmoner rehabilitasyonun bir diğer adı, solunum terapisidir. İlaç tedavilerine ek olarak uygulanan pulmoner rehabilitasyon, uzun yıllardır akciğer hastalıkları ile mücadele eden kişilerin, yaşam konforunu artırmak amacıyla yapılmaktadır. Tıbbi tedavi olmasına karşın solunum sıkıntıları devam eden hastaların, sıradan günlük aktiviteleri yapmaları dahi güç hale gelmektedir. Bu aşamada hastalar, pulmoner rehabilitasyon ile desteklenmektedir. 

Kronik olarak solunum sıkıntısı çeken herkese pulmoner rehabilitasyon yöntemi uygulanabilmektedir. Günlük hayatta nefes darlığı çeken hastalar, sağlıklı bireylere oranla çok daha çabuk yorulmaktadır. Ayrıca nefesin yetmemesi ya da nefessiz kalma durumu, mevcut hastalıkların ilerlemesine yol açabilmektedir. Pulmoner rehabilitasyon tedavisinde hastalara, doğru nefes alma teknikleri öğretilerek, kontrollü egzersiz aktiviteleri yaptırılmaktadır. Bu sayede, rehabilitasyon alan hastaların günlük hayatlarında yaşadıkları sorunlar en aza indirgenmektedir.  

Pulmoner Rehabilitasyon Hangi Durumlarda Uygulanır?

Pulmoner rehabilitasyon yalnızca kronik hastalığı olan kişilere uygulanmamaktadır. Günlük hayatında nefes darlığı çeken ancak herhangi bir hastalık tanısının konulmadığı kişiler de solunum terapisinden faydalanabilmektedir. Bunun yanı sıra pulmoner rehabilitasyon şu hastalıklarda destekleyici tedavi metodu olarak uygulanmaktadır;

• KOAH
• Astım 
• Eforla artan solunum güçlüğü (restriktif hastalıklar)
• Çocuk felci
• Göğüs duvarı bozuklukları
• Kanser hastalığı
• İlerlemiş skolyoz 
• Kistik fibroziste (mukus, ter ve sindirim sıvısının katılaşması)
• Bronş genişlemesi (bronşektazi)
• Hızlı ilerleyen yani akut bronş zedelenmesi (bronşiolitis obliterans)
• Akciğer hastalıkları 
• Obezite 
• Omurga ya da bel romatizması (ankilozan spondilit)

Bu hastalıkların yanı sıra, akciğer ameliyatları öncesinde ve sonrasında da pulmoner rehabilitasyonla desteklenmektedir. Ayrıca hamilelik dönemine bağlı olarak gelişen nefes darlığı probleminde de solunum terapisi, alternatif bir tedavi yöntemi olarak uygulanmaktadır. 

Pulmoner Rehabilitasyon Tedavisi ile Ne Amaçlanmaktadır?

Pulmoner rehabilitasyon sonucunda hastalarda şu ilerlemelerin görülmesi amaçlanmaktadır;

• Hastaların egzersiz kapasitelerinin artması
• Tavsiye edilen tedavilere uyumun artması
• Hastalığa bağlı gelişen semptomların şiddetinin ve sıklığının azalması
• Hastaların hayat standartlarının yükselmesi
• Hastaların psikolojilerinin düzelmesi ve hastalığa karşı motivasyonlarının artması 
• Sağlık ve bakım harcamalarının azalması
• Hastalığa bağlı ölüm riskinin azalması 
• Günlük aktivitelerde hastaların daha yeterli olması 

Pulmoner Rehabilitasyon Merkezleri Tedaviye Nasıl Başlar? 

Pulmoner rehabilitasyon alması gerekli görülen kişilere, tedaviye başlamadan önce birtakım testler ve değerlendirmeler yapılmaktadır. Bunlar şu şekildedir; 

• Uzman hekim ayrıntılı bir şekilde hastalık hakkında bilgi alır. Hastaların, tıbbi öykülerini anlatmaları ve daha önce yapılmış olan gerekli raporları fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimine iletmeleri gerekmektedir. Bu raporlar içinde hastaların son 3 aylık zaman zarfında yaptırmış oldukları solunum fonksiyon testi ve eforlu EKG sonuçlarının mutlaka bulunması gerekmektedir. 
• Uzman hekim gerekli değerlendirmeleri yaptıktan sonra muayeneyi yapar ve hastalığın son durumuna karar verir. 
• Pulmoner rehabilitasyon tedavisi sonundaki iyileşme oranını saptayabilmek adına, seanslara başlamadan önce hastalığın aşaması tespit edilir. Bunun için hastalara belirli ölçme ve değerlendirme testleri uygulanmaktadır. 
• Uzman hekim, hastalığa ve hastanın durumuna özel olarak rehabilitasyon programını hazırlar. Bu süreçte hastanın haftanın kaç günü ve saati tedaviye geleceği belirlenir. Ortalama olarak tedavinin devam etmesi gereken süre hakkında da hasta bilgilendirilir. 
• Pulmoner rehabilitasyon tedavisinde son seans yapıldıktan sonra, uzman hekim hastayı kontrol eder. Bu sayede başlangıçtaki klinik durumlar gelinen nokta arasındaki fark belirlenmektedir. Hastanın ne kadar iyileştiği ve tedavi sonucunda nasıl gelişmeler gösterdiği, bu aşamada değerlendirilmekte ve kaydedilmektedir. 
• Hastanın son durumu hakkında, pulmoner tedaviye yönlendiren uzman hekime gerekli bilgiler fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi tarafından iletilir.
• Rehabilitasyonun sonunda, hastalar için yeni tedavi programları hazırlanabilmektedir.

Pulmoner Rehabilitasyon Nasıl Yapılır?

Pulmoner rehabilitasyon tedavisi, tamamen kişilerin ihtiyaçlarına göre özel olarak planlanmaktadır. Fizyoterapist, hastaların tedavisine yönelik uygun programı hazırlamaktadır. Pulmoner rehabilitasyon tedavisi şu aşamalardan oluşmaktadır;

• Hastaların fizyoterapist tarafından değerlendirilmesi
• Egzersiz aktiviteleri ile eğitim 
• Hastanın eğitimi 
• Programın yapılandırılması 
• Terapi sırasında elde edilen kazanımların korunması ve sürekliliğinin sağlanması. 

Pulmoner rehabilitasyonda, hastalar hastanede yatarken uygulanabildiği gibi, ayakta hastalara da uygulanmaktadır. Pulmoner rehabilitasyonda şunlar yapılmaktadır;

• Nefes darlığını kontrol altına alabilmek için çeşitli nefes teknikleri uygulanır. 
• Balgam çıkarma, doğru ve efektif öksürme yöntemleri hastalara öğretilir. 
• Özellikle solunum görevine yardımcı olan kasların güçlendirilmesi için egzersiz programları uygulanır. Genel vücut kaslarını güçlendiren egzersizler de pulmoner rehabilitasyon seanslarında uygulanmaktadır. Bu aşamada özel egzersiz bisikletlerinden, yürüyüş bantlarından ve kol ergometresinden faydalanılmaktadır. 
• Terapide, sırt ve göğüs kaslarının güçlendirilmesi için elektrik akımı ile rehabilitasyon yöntemi de kullanılmaktadır. 

Her rehabilitasyon seans hastalara özel olarak planlandığı için, seansların süresi ve sıklığı da değişiklik göstermektedir. Ortalama olarak terapi süresi yarım saat ile bir saat aralığında değişmektedir. Program genel olarak 8 ile 12 haftalık bir zaman dilimini kapsamaktadır. Uzmanlar, haftada en az 3 gün seans yapılmasının başarı oranlarını artırdığını söylemektedir. 

Pulmoner Rehabilitasyon Avantajları 

Pulmoner rehabilitasyon tedavisinin hastalara sağladığı pek çok avantaj bulunmaktadır. Terapinin sağladığı avantajlar şu şekildedir; 

Pulmoner Rehabilitasyon Tedavisi Fiziksel Aktiviteyi Artırır 

Solunum terapisinin büyük bir bölümünü egzersiz aktiviteleri kaplamaktadır. Hekim gözetiminde yapılan egzersizler sayesinde hastaların, kalp ve akciğer fonksiyonlarının iyileşmesi sağlanmaktadır. Yapılan egzersizler kasları güçlendirdiği için, nefes darlığı sorununu da azaltmaktadır. Solunumsal problemler yaşayan bireyler, genellikle günlük hayatlarında hareket etmekten kaçınırlar. Pulmoner rehabilitasyon ile hastaların dayanıklılığı ve gücü de artmaktadır. Böylelikle bireylerin günlük hayatlarında da daha aktif hale gelmeleri sağlanmaktadır. Rehabilitasyon sırasında yaptırılan egzersizler tamamen hastanın ihtiyaçlarına göre belirlenmektedir. Program; yürüme, bisiklete binme, aerobik, solunum ve güçlendirme egzersizleri ile hazırlanmaktadır. Egzersiz programı bireysel olarak yapılabildiği gibi, bazı pulmoner rehabilitasyon merkezleri grup egzersizleri de yaptırmaktadır. 

Verilen Eğitimlerle Hastalıkla Mücadele Etme ve Başa Çıkma İhtimali Artırılmaktadır 

Pulmoner rehabilitasyon, aynı zamanda bir eğitim sürecini de kapsamaktadır. Hastalara ve yakınlarına konuya ilişkin eğitimler verilmektedir. Bu eğitimler ile amaç, hastaların günlük yaşam aktivitelerini daha kolay ve konforlu bir şekilde sürdürebilmelerini sağlamaktır. Pulmoner rehabilitasyonda şu konu başlıklarına ilişkin eğitimler verilmektedir;

• Akciğerin çalışma prensibi
• Hastalıklarla ilgili ayrıntılı bilgi 
• Hastalığın tedavisi 
• Kullanılan ilaçların olumlu ve olumsuz etkileri
• Özellikle astım ve KOAH hastalarının sıklıkla kullandığı inhaler cihazının kullanılması 
• Farklı solunum cihazlarının kullanım teknikleri 
• Doğru solunum teknikleri 
• Oksijen kullanımı koşulları ile kullanma teknikleri
• Egzersizin faydaları 
• Öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığı gibi solunum problemlerini tolere etme yöntemleri 
• Hastaların yapacakları seyahatlerde dikkat etmeleri gerekenler

Hastalar Günlük Hayatlarındaki Kısıtlamaları En Aza İndirir 

Pulmoner rehabilitasyon kişilere, hastalıkların getirdiği kısıtlamaları en az seviyede tutmalarına yardımcı olmaktadır. Nefes almada güçlük çeken hastalar, günlük yaşantılarında kaygı ve huzursuzluk gibi hastalığı tetikleyici unsurlara maruz kalabilmektedir. Uzun süre solunum hastalığı yaşayan kişilerde depresyon problemi ile sık sık karşılaşılmaktadır. Pulmoner rehabilitasyonun bir amacı da hastaların, hastalıkları sürse de kaliteli bir yaşam geçirmelerini sağlamaktır. Bu nedenle terapi sırasında stresle mücadele ve gevşemeye yönelik teknikler de öğretilmektedir. 

Hastalara Sağlıklı Beslenmenin Önemi Anlatılır

Uzun süreli solunum rahatsızlığı yaşayan kişilerde kilo kontrolünde problemler yaşanabilmektedir. Nefes darlığı beslenme sorunlarına da yol açmaktadır. Hastaların tükettiği besinlerin miktarı, türü ve saati nefes darlığını artırabilir. Bu nedenle pulmoner rehabilitasyon ekibinde bir uzman diyetisyen yer almaktadır. Böylelikle hastalara sağlıklı beslenme, doğru gıda seçimi, hazırlanması ve tüketilmesi gibi önemli konular hakkında uzmanlar tarafından bilgi verilmektedir. Özellikle beslenme yetersizliği, yutma güçlüğü, aşırı kilo alımı ya da kaybı gibi problemler yaşayan hastalarla diyetisyenler özel olarak ilgilenmektedir.