PTH

PTH Nedir?

PTH açılımı parathormon olan hormondur. Paratiroid hormonu olarak da bilinen parathormon, paratiroid bezleri tarafından salgılanmaktadır.  PTH görevi, vücuttaki fosfor ve kalsiyum dengesini sağlamaktır. Bu minerallerin dengesiz olması, az ya da fazlalık göstermesi çeşitli durumların oluşmasına yol açabilmektedir. Başlıca PTH etkilerinin böbrekler, kemik ve gastrointestinal sistem üzerinde olduğu bilinmektedir. Bu nedenle PTH dengesizliğinin neden olduğu en önemli durumlar kas, kemik, böbrek ve sinir bozukluklarıdır. 

PTH Normal Değerleri Kaç Olmalı?

PTH değerinin 1 ml kanda 10 – 55 pikogram olması, normal seviyede olduğunu göstermektedir. Bu değerlerden az ya da fazla olması çeşitli sorunlara neden olabilmektedir. PTH seviyesinin bu değerlerden düşük olmasına hipokalsemi, yüksek olmasına ise hiperkalsemi adı verilmektedir. 

PTH Nasıl Ölçülür?

PTH hormonunun düzeyi, PTH testi adı verilen kan testi ile ölçülmektedir. PTH intakt testinin yapılmasıyla kalsiyum ve PTH seviyesi beraber ölçülmektedir. Testin sabahları aç karnına yapılması gerekmektedir. Dirseğin iç kısmı dezenfekte edildikten sonra basınç sağlamak amacıyla kolun etrafına bir bant sarılır. Bu işlem venlerin şişmesini de sağlamaktadır. Venlerin şişmesiyle işleme başlanır. Şişen damardan kan alındıktan sonra kola sarılan bantlar açılır. Son olarak gerekli görülürse koruyucu bant takılır. 

Hamilelikte PTH Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelikte de PTH normal değerlerinin 10 – 55 pikogram arasında olduğu bilinmektedir. Ancak PTH seviyesinin hamilelikte normale göre daha yüksek düzeyde olması olağandır. Bu durum nadiren görülmektedir.  

PTH Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıklar Nelerdir?

PTH düşüklüğüne “hipokalsemi” adı verilmektedir. Kandaki PTH seviyesinin normal değerlerin altında olduğu anlamına gelmektedir. Nedeninin çoğunlukla genetik olduğu bilinse de bazı durumlarda sonradan da gelişebilmektedir. Kişinin radyoterapi alması, paratiroid bezlerine müdahale edilmesi gibi işlemler de PTH düşüklüğüne neden olabilmektedir. 

PTH düşüklüğü kişide hipoparatiroidi gelişmesine neden olabilmektedir. Geçici ve kalıcı olarak ikiye ayrılmaktadır. Geçici hipoparatiroidi genellikle paratiroid bezlerinin zarar görmesi sonucu oluşmaktadır. Birkaç günden birkaç aya kadar sürebilmekte ve bu sürelerin sonunda ortadan kalkmaktadır. Kalıcı hipoparatiroidi ise PTH hormonunun yetersiz salgılanması nedeniyle oluşmaktadır. Hipoparatiroidinin kas krampları, ağız çevresi, el ve ayaklarda uyuşmalar, nefes darlığı, cilt kuruluğu gibi belirtileri bulunmaktadır. 

PTH düşüklüğüne neden olan durumlar ve hastalıklar aşağıdaki gibidir;

• Demir artışı
• Hipoparatiroid
• D vitamini düşüklüğü
• Fosfor seviyesinin artması
• Çölyak hastalığı
• Böbrek hastalığı
• Karaciğer hastalıkları
• İnce bağırsaktaki emilim sorunları
• Aşırı alkol kullanımı
• Hipoalbüminemi
• Bazı ilaçların kullanımı

PTH Düşüklüğü Belirtileri

PTH düşüklüğünün pek çok belirtisi bulunmaktadır. Bunlar genellikle kas ve sinirlerde, kemiklerde, ciltte görülen sorunlar ve kardiyovasküler belirtilerdir. PTH düşüklüğünün diğer belirtileri aşağıda belirtilmiştir;

• Halsizlik ve yorgunluk
• El, ayak ve ağız çevresinde uyuşmalar ve kas krampları
• Bilinç bulanıklığı
• Depresyon
• Chvostek belirtileri
• Trousseau belirtileri
• Bazen nefes darlığı
• Düşük tansiyon
• Aritmi
• Kemik ağrıları ve kırıklar
• Cilt kuruluğu

PTH Düşüklüğü Tedavisi

PTH düşüklüğünün tedavisine, düşüklüğe neden olan etkenler belirlenerek başlanmaktadır. Etkenler belirlendikten sonra bu etkenlerin ortadan kaldırılmasına yönelik tedaviler uygulanmaktadır. 

Hipokalsemi tedavisi için hastalığın seviyesi önem kazanmaktadır. Hafif ve orta seviyeli hastalarda tedavi için ağızdan d vitamini ve kalsiyum desteği gibi ilaç tedavisi alınması tercih edilmektedir. Ancak hastalığın seviyesi şiddetliyse kalsiyumun doğrudan damar yoluyla verildiği (intravenöz) tedaviler uygulanmaktadır. 

PTH Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

PTH düşüklüğü kişide kalsiyum eksikliği olduğu anlamına gelmektedir. Bu nedenle kalsiyum düzeyini yükseltmeye yönelik uygulamalar yapılabilmektedir. PTH düşüklüğü için yapılabilecekler aşağıdaki gibidir;

• D vitamini alınması için güneşlenmek ya da güneşin altında zaman geçirmek
• Daha fazla süt ve süt ürününü beslenmeye dahil etmek
• Somon gibi kalsiyum açısından zengin besinler tüketmek
• Sigara kullanımını sonlandırmak

PTH Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kalsiyum kemik sağlığı için önem kazanmaktadır. Bu nedenle PTH düşüklüğü olan hastaların kemikleri kolayca kırılabilmektedir. Ayrıca osteoporoz (kemik erimesi) de gelişebilmektedir.  

PTH düşüklüğünün kardiyovasküler sistem üzerinde de pek çok olumsuz etkisi bulunmaktadır. Aritmi ve kalp blokları gibi sorunların ortaya çıkması PTH düşüklüğünün ölümle sonuçlanmasına da neden olabilmektedir. Bu yüzden PTH düşüklüğü mutlaka tedavi edilmesi gereken bir durum olarak bilinmektedir.

PTH Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

PTH yüksekliğine “hiperkalsemi” adı verilmektedir. Kandaki PTH seviyesinin normal değerlerin üzerinde olduğu anlamına gelmektedir. Pek çok nedeni bulunmaktadır. PTH yüksekliğine neden olduğu bilinen durumlar aşağıda sıralanmıştır;

• Kalsiyum fazlalığı
• Fosfor fazlalığı
• D vitamini eksikliği ya da fazlalığı
• Paratiroid beziyle ilgili sorunlar, fazla büyümesi ya da tümör oluşması
• Gebelik
• Böbrek hastalıkları
• Magnezyum düşüklüğü
• Kullanılan bazı ilaçlar
• Kemoterapi
• Vücudun pth hormonunu kullanamaması
• Metabolizma ile ilgili sorunlar
• Hücre yıkımlarındaki artış

PTH Yüksekliği Belirtileri

PTH yüksekliğinin pek çok belirtisi bulunmaktadır. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir;

• Kas ağrıları
• Yorgunluk ve halsizlik
• Aşırı su içme ihtiyacı duyulması
• Depresyon
• Sürekli uykuya eğilim ya da uyuyamama
• Kabızlık ve ishal gibi bağırsak sorunları
• Bellek sorunları
• Ciltte kaşıntılar
• Bulantı ve iştahta azalma ya da artma
• Osteoporoz 
• Şiddetli baş ağrısı

PTH Yüksekliği Tedavisi

PTH yüksekliğinin tedavisi hiperkalseminin derecesine göre değişiklik göstermektedir. Öncelikle hiperkalsemiye neden olan etkenlerin ortadan kaldırılmasına yönelik tedaviler uygulanmaktadır. Hafif şiddetli hastalarda hidrasyon adı verilen sıvı desteği sağlamaya yarayan tedaviler kullanılabilmektedir. Fosfat desteği ve ilaç tedavisi kullanılabilmektedir. Böbrekleri hasar gören hastalar için de hemodiyaliz kullanılabilmektedir.

PTH Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

PTH seviyesinin düşürülmesi için kandaki kalsiyum seviyesinin düşürülmesine yönelik uygulamalar yapılması gerekmektedir. Yapılabilecek uygulamalar aşağıdaki gibidir;

• Bol sıvı tüketilmesi gerekmektedir. Ancak kalp ve böbrek hastalarının bu aşamada dikkatli olması gerekmektedir. 
• Kalsiyum açısından zengin besinlerden uzak durulması gerekmektedir.
• Günlük hayata egzersizin de dahil edilmesi gerekmektedir.

PTH Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

PTH yüksekliğinin tedavi edilmemesi ciddi sorunlarla sonuçlanabilmektedir. Kalsiyum seviyesi kemik sağlığını direkt olarak etkilediği için kemiklerle ilgili sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Ortaya çıkan bağırsak sorunları gibi belirtilerin devam etmesine ve böbrek rahatsızlıklarına neden olabilmektedir. Ayrıca bilişsel süreçlerde birtakım sorunlar oluşabilmekte ve bu da kişinin hayat kalitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedir.