PSA Nedir?
PSA, erkeklerde prostatta üretilen meninin daha düzenli ve kıvamlı olmasını sağlayan bir enzimdir.
Tıp dilinde Prostat Spesifik Antijen olarak bilinen PSA, erkeklerdeki prostatta üretilen meninin daha düzenli hale getirilmesini ve kıvamının daha uygun olmasını sağlayan bir enzimdir. Prostatta üretilen PSA enziminin çok azı kana karışarak kan dolaşımına katılmaktadır. Bu çerçevede prostat rahatsızlıkları ve prostat kanseri gibi hastalıklar neticesinde PSA enzimi farklı miktarlarda kana karışır. Alınan kan tahlilleriyle kandaki PSA seviyesinin miktarı ölçülerek prostat hastalıkları hakkında değerlendirme yapılır.
PSA Testi Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
PSA testi, prostat bölgesinde olabilecek her türlü hastalık için belirleyici ve tanı koyucu bir uygulamadır. Bununla birlikte prostat kanserinin erken tanısı, hangi evrede olduğu ve hastalığın sürecinin nasıl devam ettiği konusunda da fikir vermektedir. Ayrıca belirti bulunan kişiler için prostat kanseri riskini taşıyıp taşımadıkları konusunda da bilgi verici niteliktedir.
PSA Testi Yaptırmadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler
Testi yaptırmadan önce bazı durumlara dikkat etmek gerekir. Bunlar aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:
- Bisiklet sürmek ve at binmek gibi faaliyetler esnasında prostata baskı yapıldığından bu faaliyetlerden hemen sonra PSA testi yaptırmak PSA değeri için olduğundan yüksek sonuçlar verir. Bu yüzden buna dikkat etmek gerekir.
- İdrar yolu rahatsızlıkları sebebiyle idrar yollarına sonda konulması da kandaki PSA değerinin yüksek çıkmasına sebep olur.
- Yine prostat bölgesinde yapılan sistoskopi (idrar kesesine endoskopi uygulamak) PSA testinin yüksek çıkmasına sebep olur.
- Prostat masajı muayenesi de prostat bölgesine basınç uyguladığı için kandaki PSA değerini yükseltmektedir.
Bütün bunlar çerçevesinde bu sayılan durumlardan hemen sonra test yaptırmak gerekirse muhtemelen PSA testi değeri yüksek çıkacaktır. Bu yüzden bir hafta kadar bekledikten sonra tekrar test yaptırmak daha gerçekçi sonuçlar elde etmeyi sağlar.
PSA Testi Nasıl Yapılır?
PSA testi koldan alınan kanın tahlil edilmesi şeklinde yapılır. Tahlil öncesinde kişinin aç veya tok olması sonucu etkilemezken herhangi bir zaman diliminde uygulanabilir. Kol bölgesinden alınan kan değerlendirme için laboratuvara gönderilir. Laboratuvardan sonuçların çıkması testin yapıldığı merkezlere göre farklılık gösterir. Bu konuda daha net bilgiyi doktorlar hastaya vermektedir.
PSA Testini Hangi Yaşlarda Kimler Yaptırmalıdır?
PSA testi erkeklerde belirli yaş aralıklarına göre yapılmaktadır. Bununla birlikte bazı genetik durumlarda yaş durumuna bakılmaksızın PSA testi yapılır. Bu çerçevede PSA testi yapılan kişileri şu şekilde sıralanmaktadır:
- Birinci derece yakınlarında prostat kanseri olan kişiler daha erken yaşlarda PSA testi yaptırmalıdır.
- Genetik olarak prostat kanseri ailesinde görülmeyen kişiler 50 yaşından sonra PSA testi yaptırabilir.
- Baba ve kardeş gibi birinci derece yakınlarında prostat kanseri geçmişi olanların 45 yaşında PSA testi yaptırmaları gerekir.
- Akrabaları arasında en az üç yakını prostat kanseri olan kişilerin ise 40 yaşında PSA testi yaptırması gerekir.
PSA Yüksekliği Belirtileri
Prostat Spesifik Antijen (psa) yüksekliği insan bedeninde farklı belirtilerle kendini göstermektedir. Bu yüzden bu belirtileri kendinde gören kişilerin kısa süre içerisinde uzman hekime danışması gerekir. Bu belirtileri ise aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:
- Erkeklerde idrar yapma konusunda sıkıntı yaşamak,
- Boşalma esnasında spermlerde görülen kanlılık durumu,
- İdrarın kanlı bir şekilde gelmesi,
- Bel tutulması ve belde yaşanan ağrılar,
- Cinsel ilişki sonrasında boşalma esnasında ağrı hissetmek,
- İdrar yapılırken zayıf bir şekilde yapmak. Yani idrarda kuvvet azlığının görülmesi,
- Peniste sertleşme bozukluğu ile kemik ağrıları da PSA yüksekliği belirtileri arasında gösterilir.
PSA yüksekliğinin belirtileri olarak saydığımız bu durumlar prostat kanserinin de belirtileri arasında bulunur. Ancak bu belirtilerin görülmesi iyi huylu prostat büyümesinin sebebi olarak da gösterilir. Bu çerçevede bu belirtiler görülen kişilerin PSA yüksekliği tedavisi için doktora danışmaları gerekir.
PSA ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
PSA değeri nasıl düşürülür?
PSA testinde, değer yüksekliğine rastlanır ise tıbbi müdahaleler ve ilaç tedavisi kullanılabilir. Tedavi sürecindeki işleyişe uzman hekim karar vermektedir. İlaç kullanımı kesinlikle uzman hekim gözetiminde yapılmalıdır. Doktora danışılmadan kullanılan ilaçlar ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Total PSA nedir?
Total PSA testi, normal PSA testinden daha ayrıntılı bir uygulamadır. Total PSA testinde hem proteinlerle beraber kanda dolaşan PSA’lar ölçülürken hem de vücut genelinde serbest bir şekilde dolaşan PSA’lar ölçülmektedir. Gerekli görülen durumlarda Total PSA testine başvurulabilir.
Serbest PSA nedir? Değeri ne olmalı?
Serbest PSA, enzimlerin proteinlere bağlı kalmadan kan dolaşımında bulunmasıdır. Prostat kanserini tanı ve tedavisinde önemli rol oynayan serbest PSA ve total PSA değerleri hastaların prostat kanseri olup olmadığı konusunda fikir vermektedir.
Serbest PSA değeri 4 ng/ml'nin altında olmalıdır. Bu değerin altındaki değerler düşük ve normal olarak kabul edilir. 4 ng/ml'den 10ng/ml'ye kadar olan değerler şüpheli kabul edilirken 10ng/ml'den fazla olan değerler yüksek olarak kabul edilir.
PSA değeri kaç olmalı?
PSA testinde düşük seviye 4 ng/ml ‘nin altında olan değerlerdir. PSA değerlerinin bu kadar düşük olduğu testlerde bile prostat kanseri tanısı konulabilmektedir. PSA testinin değeri arttıkça prostat kanserine yakalanma riski de artmaktadır. Bu çerçevede PSA değerleri normal olarak 4 ng/ml'nin altında olmalıdır. Bu değerin altındaki değerler normal kabul edilirken bu değerin üstündeki değerler ise şüpheli ve yüksek değer olarak kabul edilmektedir.
PSA testi nedir?
PSA testi prostat kanserinin erken tanı ve tedavisi için uygulanan bir yöntemdir. PSA prostatta üretilen bir enzimdir. Bu enzim meninin daha düzenli ve kıvamlı hale gelmesini sağlamaktadır. Bu çerçevede kol bölgesinden alınan kan tahlilleriyle test uygulanmaktadır.
PSA neden yükselir?
Prostat bölgesindeki dokularda ve menide oldukça yoğun bir miktarda bulunan PSA kana çok az miktarda karışmaktadır. Bu bağlamda iyi huylu prostat büyümesi görülen hastalarda kandaki PSA değerinde hafif artışlar görülür. Bu çerçevede aşağıdaki durumlarda da PSA yüksekliği görülür:
- Prostat iltihabı
- Prostat masajı
- İdrar yolu ameliyatları
- Prostat biyopsisi
- Prostat bölgesine baskı sağlayan her türlü durumlar.
Cinsel ilişki PSA’yı yükseltir mi?
PSA yüksekliği prostat bölgesine uygulanan basınç vb. durumlarda görülür. Cinsel ilişki sonrasında da birkaç gün PSA yüksekliği görülebilir. Cinsel ilişki sonrası hemen yapılan PSA testleri yüksek çıkabilirken bir hafta sonra tekrarlanan testler değerler normal çıkmaktadır.
PSA Testi aç karnına yapılır mı?
PSA testi koldan kan alınarak yapılır. PSA testi günün her saatinde ister aç karnına ister tok karnına yapılabilmektedir. Ancak testin nasıl yapılması konusunda en net bilgiyi doktorlar verecektir. Ek testler yapılacak ise hastadan aç gelinmesi tavsiye edilebilir.
Prostat PSA kaç olmalı? Prostat kanseri ameliyatından sonra kaç PSA olmalı?
Prostat PSA değerinin normal olarak kabul edilmesi için test değerlerinin 4 ng/ml’nin altında olması gerekir. 4 ng/ml’nin üstünde olan ve 10 ng/ml’ye kadar olan değerler şüpheli kabul edilir. 10 ng/ml’nin üstünde olan değerler ise yüksek olarak kabul edilir.
PSA yüksekliği sebebiyle prostat kanseri teşhisi konulan kişiler için Prostat ameliyatı önerilir. Bu ameliyat sonrasında ise PSA değerlerinin normal olması ön görülür. Bu çerçevede prostat kanseri sonrasında PSA değerleri < 4 ng/ml olması gerekir.
Prostat iltihabı PSA değerini yükseltir mi?
PSA enzimi prostatın hücrelerinde üretilen bir enzimdir. Bu enzim meninin kıvamının düzelmesinde gereklidir. Bu çerçevede prostat bölgesinde gelişen hastalıklar ve iltihaplanmalar kandaki PSA enzimlerinin artmasına yol açar. Ayrıca prostatın iyi huylu veya kötü huylu olarak büyümesi de kandaki PSA değerlerinin artmasına sebep olmaktadır.
PSA yüksekliği kanser midir?
Her ne kadar PSA değerlerinin yüksek olması kanser için belirleyici unsur olarak görülse de tek başına PSA testi değerlerinin yüksek olmasıyla prostat kanseri tanısı konulmamaktadır. PSA değerlerinin yüksek olması prostat kanseri olma riskinin yüksek olması anlamını taşır.