Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen ikinci kanser türüdür ve erken teşhis hayati önem taşır. Prostat bezinin kötü huylu tümörlerinden kaynaklanan bu hastalık, yaşla birlikte riski artan önemli bir sağlık sorunudur. İşte prostat kanserinin tüm yönleri:
Risk Faktörleri ve Önleme
- Yaş: 50 yaş üstü erkeklerde risk belirgin şekilde artar.
- Genetik: Ailede prostat kanseri öyküsü varsa risk 2 katına çıkar.
- Irk: Afrika kökenlilerde daha sık görülür.
- Yaşam Tarzı: Kırmızı et ağırlıklı beslenme ve obezite riski artırır.
Risk azaltmak için domates (likopen), brokoli ve omega-3 içeren besinler önerilir. Düzenli egzersiz de koruyucu etki gösterir.
Erken ve İleri Evre Belirtileri
- Erken Evre: Çoğu vakada belirti vermez. Tarama testleri kritik önem taşır.
- İlerlemiş Vakalarda:
- Sık idrara çıkma (özellikle gece)
- İdrar akışında zayıflık veya kesinti
- Pelvik bölgede ağrı
- Kemik ağrısı (metastaz durumunda)
- Kanlı idrar veya semen
Teşhis Yöntemleri
- PSA Testi: Kandaki prostat spesifik antijen seviyesi ölçülür. 4 ng/mL üstü şüphe uyandırır.
- Dijital Rektal Muayene (DRM): Prostatın sertlik veya nodül açısından elle kontrolü.
- Biyopsi: TRUS (transrektal ultrason) eşliğinde 12 iğne ile doku örneği alınır.
- Görüntüleme: Kemik sintigrafisi, PET-CT veya MR ile yayılım değerlendirilir.
Tedavi Seçenekleri
- Lokalize Kanser (Evre I-II):
- Radikal Prostatektomi: Robotik cerrahi ile prostatın tamamen çıkarılması.
- Radyoterapi: IMRT veya brakiterapi (radyoaktif tohumlar) ile hedefe yönelik tedavi.
- İleri Evre (Evre III-IV):
- Hormon Tedavisi: Testosteron blokajı için LHRH agonistleri (Leuprolid).
- Kemoterapi: Docetaxel metastatik vakalarda kullanılır.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: PARP inhibitörleri (Olaparib) BRCA mutasyonu olanlarda.
- İmmünoterapi: Sipuleucel-T aşısı bağışıklık sistemini aktive eder.
Yan Etki Yönetimi
- Cinsel İşlev Bozukluğu: Penil protez cerrahisi veya PDE5 inhibitörleri.
- İdrar Kaçırma: Pelvik taban egzersizleri veya yapay sfinkter cerrahisi.
- Kemik Erimesi: Hormon tedavisi alanlara zoledronik asit önerilir.
Takip ve Yaşam Kalitesi
Tedavi sonrası 3 ayda bir PSA kontrolü şarttır. PSA’da artış (biyokimyasal nüks) durumunda ek görüntüleme yapılır. Beslenmede;
- Domates püresi (günlük 30 mg likopen)
- Yeşil çay (epigallokateşin)
- Kabak çekirdeği (çinko) tüketimi önerilir.
Yeni Gelişmeler
- PSMA PET-CT: %92 doğrulukla metastazları tespit eder.
- Hedefli Radyoterapi: Lutetium-PSMA ile ileri evre tedavisi.
- Genomik Testler: Decipher ve Prolaris ile agresif tümörler belirlenir.
