Prostat büyümesi (Benign Prostat Hiperplazisi – BPH), erkeklerde yaş ilerledikçe sık görülen ve idrar yollarını etkileyen bir durumdur. Prostat bezinin büyümesiyle idrar kanalına baskı yapması sonucu ortaya çıkar. 50 yaş üstü erkeklerin %50’sinde, 80 yaş üstünde ise %90’ında görülebilen bu durum, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Prostat Büyümesinin Temel Belirtileri
- Sık idrara çıkma (özellikle geceleri noktüri)
- İdrar yaparken zorlanma veya kesik kesik idrar akışı
- İdrar sonrası tam boşalamama hissi
- Acil idrara çıkma ihtiyacı
- İdrar kaçırma veya damlama
- İdrar yapmaya başlamada gecikme
Risk Faktörleri ve Nedenleri
Yaşlanma en önemli risk faktörüdür. Testosteron ve dihidrotestosteron (DHT) hormonlarındaki dengesizlikler prostat hücrelerinin büyümesini tetikler. Aile öyküsü, obezite, diyabet ve kalp hastalıkları da riski artırır. 40 yaş altında nadir görülürken, 60 yaşından sonra belirtiler belirginleşir.
Teşhis Yöntemleri
- Dijital Rektal Muayene (DRM): Prostatın boyut ve kıvamını değerlendirmek için parmakla yapılan fizik muayene.
- PSA Testi: Kanda prostat spesifik antijen seviyesi ölçümü.
- İdrar Akış Testi: İdrarın akış hızı ve miktarının ölçülmesi.
- Ultrason: Prostat büyüklüğünün ve idrar sonrası mesanedeki artık idrar miktarının tespiti.
- Ürodinami Testleri: Mesane basıncının ölçülmesi.
Tedavi Seçenekleri
- İlaç Tedavisi:
- Alfa-blokerler (Tamsulosin): İdrar kanalını rahatlatır.
- 5-alfa redüktaz inhibitörleri (Finasterid): Prostat büyümesini yavaşlatır.
- Antikolinerjikler: Mesane kasılmalarını azaltır.
- Minimal İnvaziv Yöntemler:
- Prostat stentleri
- Transüretral iğne ablasyonu (TUNA)
- Lazer tedavisi (GreenLight)
- Cerrahi Müdahaleler:
- Transüretral prostat rezeksiyonu (TURP)
- Açık prostatektomi (büyük prostatlar için)
Yaşam Tarzı Önerileri
- Akşam saatlerinde sıvı alımını kısıtlayarak gece idrara kalkmaları azaltın.
- Kafein, alkol ve baharatlı gıdalardan kaçının.
- Düzenli pelvik taban egzersizleri yapın.
- Kabızlığı önlemek için lifli gıdalar tüketin.
- Bisiklet sürerken geniş sele kullanın.
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
- Tam idrar yapamama (akut retansiyon)
- İdrarda kanama
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
- Mesane taşı oluşumu
- Böbrek hasarı belirtileri
Beslenme ve Bitkisel Destekler
- Çekirdekli kırmızı üzüm ve kabak çekirdeği tüketin.
- Saw palmetto bitkisi semptomları hafifletebilir.
- C vitamini ve çinko içeren gıdalar prostat sağlığını destekler.
- Domates (likopen) ve yeşil çay tüketimi önerilir.
Takip ve Önlem
Hafif vakalarda "bekle ve gör" yaklaşımı uygulanabilir. Düzenli kontrollerle prostat büyümesinin ilerlemesi ve PSA değerleri takip edilmelidir. Şikayetlerin başlaması durumunda üroloji uzmanına başvurulması, komplikasyonların önlenmesi açısından kritiktir.
