Prolaktin, hipofiz bezinden salgılanan ve özellikle emzirme döneminde süt üretimini sağlayan bir hormondur. Ancak gebelik veya emzirme dışında yükseldiğinde adet düzensizliği, infertilite ve cinsel işlev bozuklukları gibi sorunlara yol açabilir. Bu yazıda, prolaktin yüksekliğinin nedenleri, belirtileri ve etkili tedavi yöntemlerini detaylıca ele alıyoruz.

Prolaktin Yüksekliği (Hiperprolaktinemi) Nedir?
Hiperprolaktinemi, kanda prolaktin hormonunun normal seviyenin üzerinde olması durumudur. Kadınlarda 25 ng/mL, erkeklerde 15 ng/mL üzeri değerler yüksek kabul edilir. Bu durum, hipofiz bezindeki bir tümör (prolaktinoma), ilaç yan etkileri veya sistemik hastalıklardan kaynaklanabilir.

Prolaktin Yüksekliğinin Başlıca Nedenleri

• Hipofiz Tümörleri: Prolaktinoma adı verilen iyi huylu tümörler, hormon salgılayarak seviyeleri artırır.
• İlaçlar: Antidepresanlar, antipsikotikler ve mide ilaçları (örn. metoklopramid) yaygın tetikleyicilerdir.
• Tiroid Hastalıkları: Hipotiroidi (tiroid bezinin yavaş çalışması) prolaktin üretimini uyarabilir.
• Kronik Stres: Fiziksel veya duygusal stres, hormon dengesini bozabilir.
• Böbrek Yetmezliği: Prolaktin atılımını engelleyerek kanda birikime neden olabilir.

Belirtileri Nelerdir?

• Kadınlarda: Adet düzensizliği, memelerden süt gelmesi (galaktore), infertilite.
• Erkeklerde: Libido kaybı, erektil disfonksiyon, meme dokusunda büyüme.
• Ortak Belirtiler: Baş ağrısı, görme bozuklukları (tümör basısına bağlı), kemik erimesi.

Teşhis Yöntemleri

• Kan Testi: Aç karnına yapılan prolaktin ölçümü ile tanı konulur.
• Hipofiz MR: Tümör şüphesinde detaylı görüntüleme gereklidir.
• Tiroid Fonksiyon Testleri: Hipotiroidi ekarte etmek için TSH ve serbest T4 ölçülür.

Tedavi Seçenekleri

1. İlaç Tedavisi:

   • Dopamin Agonistleri: Kabergolin veya bromokriptin, prolaktin seviyelerini hızla düşürür ve tümör boyutunu küçültebilir.
   • Tiroid Hormonu: Hipotiroidi varsa levotiroksin ile tedavi edilir.

2. Cerrahi Müdahale:
   İlaçlara yanıt vermeyen büyük tümörlerde endoskopik cerrahi ile hipofiz tümörü çıkarılır.

3. Radyoterapi:
   Nadiren, dirençli vakalarda tümör kontrolü için kullanılır.

Yaşam Tarzı Önerileri

• Stres Yönetimi: Yoga, meditasyon veya nefes egzersizleri ile stres azaltılabilir.
• Beslenme: B6 vitamini (balık, muz) ve çinko (kabak çekirdeği) içeren gıdalar hormon dengesini destekler.
• Uyku Düzeni: Düzenli 7-8 saat uyku, prolaktin seviyelerinin normalleşmesine yardımcı olur.

Sık Sorulan Sorular

• Prolaktin Yüksekliği Kısırlığa Neden Olur mu?
  Evet, yumurtlama bozukluğu veya sperm üretimini engelleyerek infertiliteye yol açabilir.
• Bitkisel Tedaviler İşe Yarar mı?
  Bazı çalışmalar keçiboynuzu ve aslan pençesi bitkisinin destekleyici olabileceğini gösterir, ancak doktor kontrolü şarttır.
• İlaçlar Kalıcı Çözüm Sağlar mı?
  Prolaktinoma vakalarında ilaçlar genellikle uzun süreli kullanılır. Tümör yoksa altta yatan neden tedavi edilmelidir.

Prolaktin yüksekliği tedavi edilebilir bir durumdur. Doğru tanı ve düzenli takiple çoğu hasta sağlığına kavuşur. Şüpheli belirtilerde endokrinoloji uzmanına başvurmak önemlidir.