Progesteron, kadın üreme sağlığında kilit rol oynayan bir steroid hormondur. Yumurtalıklarda (corpus luteumda), plasentada ve böbrek üstü bezlerinde üretilir. Adet döngüsünün düzenlenmesinden gebeliğin sürdürülmesine kadar hayati işlevlere sahiptir.
Progesteronun Vücuttaki Temel Görevleri
- Rahim İç Tabakasının Hazırlanması: Döllenmiş yumurtanın rahme tutunabilmesi için endometriumu kalınlaştırır.
- Gebelik Desteği: Embriyonun implantasyonunu kolaylaştırır, gebeliğin sürdürülmesini sağlar ve erken doğum riskini azaltır.
- Adet Döngüsü Dengesi: Östrojenle birlikte yumurtlama sürecini düzenler, adet kanamasının zamanlamasını kontrol eder.
- Memelerin Gelişimi: Gebelikte süt kanallarının büyümesini uyararak emzirmeye hazırlık yapar.
Progesteron Eksikliği Belirtileri
- Düzensiz veya ağır adet kanamaları
- Sık düşük yapma öyküsü
- Memelerde şişkinlik ve hassasiyet
- Uyku problemleri ve kronik yorgunluk
- Ruh halinde ani değişimler (anksiyete, depresyon)
- Kısırlık sorunları
Progesteron Testi Ne Zaman Yapılır?
- Tekrarlayan düşüklerde
- Adet düzensizliklerinde
- Tüp bebek tedavisi öncesinde
- Menopoz semptomlarının değerlendirilmesinde
- Gebeliğin ilk haftalarında düşük riski şüphesinde
Test genellikle adet döngüsünün 21-23. günlerinde yapılır. Kan seviyeleri:
- Foliküler faz: < 1.5 ng/mL
- Luteal faz: 2-25 ng/mL
- Gebelikte: 1. trimesterda 10-44 ng/mL
Yüksek Progesteronun Neden Olduğu Durumlar
- Karaciğer sirozu
- Böbrek üstü bezi tümörleri
- Yumurtalık kistleri
- Bazı kanser türleri (yumurtalık, böbrek üstü bezi)
- Gebelik zehirlenmesi (preeklampsi)
Progesteron Eksikliği Tedavi Yöntemleri
-
Hormon Replasman Tedavisi:
- Oral tabletler (Progesteron, Dydrogesteron)
- Vajinal jel veya fitiller (Endometrium kalınlığını artırır)
- Cilt kremleri (Doğal progesteron içeren preparatlar)
-
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Stres yönetimi (kortizol progesteronu baskılar)
- B6 vitamini, çinko ve magnezyumdan zengin beslenme
- Düzenli uyku (hormon sentezini destekler)
-
Bitkisel Destekler:
- Hayıt otu (Vitex agnus-castus) luteinize edici hormonu uyarır
- Ashwagandha (stres düzeylerini azaltır)
Doğal Yollarla Progesteron Desteği
-
Beslenme Önerileri:
- Avokado, kabak çekirdeği, tam tahıllar
- Brokoli, ıspanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
- Somon ve uskumru gibi omega-3 kaynakları
-
Toksik Maddelerden Kaçınma:
- Paraben içeren kozmetikler
- Plastik kaplarda ısıtılan gıdalar (BPA maruziyeti)
Önemli Uyarılar ve Yan Etkiler
- Sentetik progesteron (progestin) kullanımı kan pıhtılaşması riskini artırabilir.
- Gebelikte sadece doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
- Meme kanseri öyküsü olanlarda dikkatli kullanım gerektirir.
