Prematüre Bebek Beslenmesi

Prematüre Bebek Beslenmesi Nedir?

Doğumun normal tarihinden 3 hafta önce gerçekleşmesi sonucunda prematüre bebekler dünyaya gelmektedir. Hamileliğin 37. haftasından önce gerçekleşen erken doğumla dünyaya gelen bebeklere prematüre bebek adı verilmektedir. Erken doğum, özellikle bebeğin sağlığı açısından büyük riskler barındırmaktadır. Pek çok tıbbi problemin karşılaşılabildiği prematüre bebeklerde, gelişebilecek komplikasyonlar, bebekten bebeğe farklılık göstermektedir. Bebekler, gebeliğin 37. haftasından önce ne kadar erken doğarsa, komplikasyon riski de bir o kadar artmaktadır.  

Doğumu erken gerçekleşen prematüre bebeklerde görülen özellikler genellikle şu şekildedir;  

• Vücudun küçük olması. 
• Baş bölgesinin vücuda göre orantısız bir şekilde büyük olması. 
• Emme ve yutma reflekslerinin yeterli miktarda gelişmemesi. 
• Nefes darlığı ve solunum güçlüğü problemleri. 
• Zamanında doğmuş olan bebeklere göre daha az yağ depolanması. 
• Daha az yağ depolanmasına bağlı olarak yuvarlak olmayan, keskin bir görünüme sahip vücut hatları. 
• Yine depolanan yağ eksikliği nedeniyle düşük vücut ısısı. 
• Lanugo ismi verilen ince sarı tüylerle kaplı bir vücut yapısı. 

Prematüre Bebek Beslenmesi Nasıl Yapılır?

Prematüre bebeklerde beslenme oldukça büyük bir öneme sahiptir. Bebeklerin büyüme hızının sağlıklı olabilmesi için, aldıkları enerjinin de doğru bir şekilde hesaplanması gerekmektedir. Beslenme buna göre gerçekleştirilmektedir. Ancak bebeğin tartıda çıkan kilosu ne olursa olsun, durumu stabilize hale getirilmeden bu beslenmenin başlaması mümkün olmamaktadır. Ayrıca zamanında doğmuş bebeklerde olduğu gibi prematüre bebeklerde de kilo alımı yaşanmadan önce, bir miktar kayıp yaşanması uzmanlar tarafından beklenen bir durumdur. 

Bir buçuk kilonun altında doğan bebekler, çok düşük bir doğum ağırlığına sahiptir. Bu tür prematüre bebeklerin bağırsak hareketleri düzenli olmamaktadır. Sindirim sistemi de henüz gelişimini tamamlamadığı için, verilen anne sütü yada mama mideye ulaşmamaktadır. Prematüre bebekler, dış dünyaya adapte olma ve gelişimlerini tamamlama sürecinde total parenteral beslenme adı verilen, damardan özel bir serum yardımıyla beslenmektedir. Bebeğin doğumdan önceki beslenme tarzına (plasentadan beslenme) en yakın besin alım yolu damardan beslenme olduğu için bu süreç zaman kaybetmeden başlatılmaktadır. Damar yolundan prematüre bebeğe verilen sıvı, uzman hekim tarafından özenle hesaplanarak hazırlanmaktadır. Bu noktada dikkat edilen en önemli faktör, bebeğin ihtiyaç duyduğu besin miktarıdır. 

Damardan beslenme süreci devam ederken, mide ve bağırsak yolu hekimler tarafından düzenli olarak kontrol edilmektedir. Bağırsak tıkanıklığı gibi bir olumsuzlukla karşılaşılmaması halinde, azar azar ağızdan veya burundan takılan bir hortum aracılığıyla beslenmeye başlanmaktadır. Bu hortum ile besinler doğrudan mideye verilmektedir. Buna tıpta trofik beslenme adı verilmektedir. Sağlıklı ilerleyen bir süreçte, trofik beslenmenin ilk 24 saat içerisinde başlanması gerekli görülmektedir. Bunun nedeni ise bağırsak motor aktivitelerinin ve sindirim sisteminin olgunlaştırılması olarak açıklanmaktadır. Bir süre sonra bebeklerde, bağırsak hareketliliği artmaya başlamaktadır. Böylelikle damar yolu beslenmesi kısılarak trofik beslenme yöntemi artırılmaktadır. Prematüre bebekler yeterli miktarda anne sütü ya da mamayı trofik beslenme yoluyla almaya başladıklarında, damar yolu ile beslenme tamamen kesilmektedir. 

Prematüre Bebek Beslenmesinde Anne Sütü 

Doğumu 33. hafta ve sonrasında gerçekleşen prematüre bebeklerde ise durum daha farklıdır. Bu bebekler bir buçuk kilonun üzerinde dünyaya gelmektedir. Emme ve yutma refleksleri geliştikten sonra dünyaya geldikleri için, bu tür vakalarda anne sütü doğrudan verilebilmektedir. Öte yandan bazı durumlarda biberonla beslenmeleri de gerekli olabilmektedir. 

Prematüre bebek beslenmesinde, anne sütü yadsınmaz bir öneme sahiptir. Özellikle prematüre bebek dünyaya getiren annelerin sütü, normal zamanında doğum yapan annelerin sütüne göre çok daha zengin bir besin kaynağıdır. Bu nedenle anne sütüyle beslenmeleri prematüre bebekler için çok daha uygundur. 

Bu süreçte bebeğin bakımından büyük ölçüde tıbbi personel sorumlu olmaktadır. Dolayısıyla bu dönemde bebeğin anne sütü ile beslenmesi, anne ile bebek arasında kurulacak duygusal bağ açısından büyük bir öneme sahiptir. Prematüre bebek hastaneden taburcu edilmeden önce, emzirme yöntemleri hakkında uzmanlar tarafından, annelere bilgi verilmektedir. Bunun yanı sıra biberonla ve gavajla beslenme de annelere anlatılmaktadır. Prematüre bebek hastanede yatarken, anne sütünün artması için süt pompası kullanılmaktadır. Annelerin bu işleme evde de devam etmeleri gerekli olabilmektir. Anne sütünün saklanması ile ilgili birtakım koşullar bulunmaktadır. Anne sütü;

• Buzlukta en fazla 1 ay, 
• Derin dondurucuda en fazla 6 ay,
• Buzdolabında en fazla 24 saat
• Oda sıcaklığında ise en fazla 8 saate kadar saklanmaktadır.  

Anne sütünün kesinlikle doğrudan ısıtılmaması gerekmektedir. Soğuk ortamdan çıkarılan anne sütü oda sıcaklığında bekletilerek ya da benmari yöntemiyle ısıtıldıktan sonra bebeğe verilmelidir. Süt bebeğe verilmeden önce sıcaklığına da dikkat edilmelidir. Cildin en hassas ve ince bölgesi olan el üstünde ya da bilek içinde kontrol edildikten sonra bebeğe verilmelidir. 

Prematüre Bebek Beslenmesinde Mama Kullanımı 

Bazı durumlarda annenin emzirmesi mümkün olmamaktadır. Bu tür durumlarda prematüre bebekler için özel olarak hazırlanan, yüksek konsantrasyona sahip mamalar, anne sütünün yerine verilmektedir. Prematüre bebekler için hazırlanan bu özel mamalar, zamanında doğan bebeklere verilen mamalardan farklıdır. Bu nedenle mamalar, uzman hekim kontrolünde alınmalıdır. 

Prematüre bebeğe mama verilecekse, hazırlama ve biberonla besleme koşullarına dikkat edilmelidir. Bu aşamada mama hazırlanırken hijyen kurallarına dikkat edilmeli, bebeklere kullanılan emzik, biberon gibi malzemeler sterilize edilmektedir. Bazı prematüre bebeklere verilmesi gereken mama miktarı ölçülmelidir. Bu miktar enjektör yardımıyla ölçülerek, biberona verilmektedir.  

Evde Prematüre Bebek Beslenmesi Nasıl Olmalı?

Prematüre bebekler, hastaneden taburcu edilirken tüm süreç ayrıntılı bir şekilde, annelere anlatılmaktadır. Evde bakım sürecinde, beslenmenin en iyi göstergesi, bebeğin büyüme hızının takibidir. Bu süreç sağlıklı bir şekilde devam ediyorsa şu şekilde bebekte şu şekilde gelişim gözlemlenmektedir; 

• İlk 3 aylık süreçte: günde 25 gram ile 30 gram kilo alımı
• İlk 3 aylık süreçte: haftada 0,7 cm ve 1 cm boy uzaması 
• 3-12 ay arasındaki süreçte: 15 gram ile 20 gram kilo alımı 
• 3-12 ay arasındaki süreçte: haftada 0,4 cm ve 0,6 cm boy uzaması  

Prematüre Bebek Beslenmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler 

Prematüre bebek beslenmesinde bazı problemler ortaya çıkabilmektedir. Bu problemler genellikle doğumdan hemen sonraki dönemde gözlemlenmektedir. Ancak emme ve yutma problemleri bebeklerde uzun süre devam edebilmektedir. Yeni doğan yoğun bakım ünitesine alınan bebeklerin aileleri, beslenme sürecine dahil edilmektedir. Prematüre bebek beslenmesinde bir problem yaşanmaması için dikkat edilmesi gerekenler şu şekildedir;  

• Beslenme sırasında bebeğin başı 45 derecelik açı ile tutulmalıdır. 
• Biberon emziğinin akış hızı ayarlanmalıdır. 
• Bebeğe verilmeden önce mamanın ısısı kontrol edilmelidir. 
• Anne sütü ve mama miktarı ayarlanmalıdır.  

Prematüre bebeklerin çene kasları tam olarak gelişmemiştir. Bu nedenle emme işlemi sırasında çabuk yorulma durumu ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla bebekler kolayca uyku fazına geçebilmektedir. Tüm bunlara bağlı olarak, prematüre bebekler özellikle de biberon ile beslenirken, parmakla çeneden destek verilmelidir.

Prematüre bebeklerde beslenme süresi yarım saati aşmamalıdır. Beslenmenin uzaması, öğün sayısının azalmasına neden olacaktır. Bu, istenmeyen bir durumdur. Çünkü öğün sayısındaki azalma kilo kaybına yol açmaktadır. Bebekler, beslendikten sonra sağ ve sol yana yatırılarak, baş bölgesi vücutla birlikte 10 dereceye kadar dikleştirilmelidir. Bu durum süt ya da mamanın akciğere kaçmaması (aspirasyon) için yapılmaktadır. 

Prematüre bebeklerde kabızlık çok sık görülmez. Ancak uzun süren bir kabızlık durumu varsa mutlaka uzman hekime başvurulmalıdır. Bu konuda ebeveynlerin yapacağı bağırsak masajı da bebeğe yardımcı olacaktır. Prematüre bebek beslenmesi sırasında, bebeğin rengine ve hareketlerine dikkat edilmelidir. Sağlıklı bir bebeğin olması gereken renk pembedir. Eğer hastaneden taburcu olduktan sonra bir sararma ya da soluklaşma gibi bir durum gözlemlenirse, bir sağlık kuruluşundan destek alınmalıdır. Yine prematüre bebeklerde beslenme sırasında ağız ve burun etrafında morarma, vücutta genel bir renk değişmesi durumu ortaya çıkarsa, beslenme derhal kesilmelidir. Konu hakkında uzman hekime bilgi verilmesi gerekmektedir.