Pott hastalığı, omurganın tüberküloz enfeksiyonu sonucu ortaya çıkan ciddi bir kemik hastalığıdır. Mycobacterium tuberculosis bakterisinin omurlara yerleşmesiyle gelişen bu durum, erken teşhis edilmediğinde kalıcı sakatlıklara yol açabilir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf bireylerde ve gelişmekte olan ülkelerde daha sık görülür.
Pott Hastalığının Nedenleri
Hastalık, tüberküloz basilinin kan yoluyla omurgaya ulaşması sonucu gelişir. Akciğer tüberkülozu olan hastalarda bakteriler kan dolaşımına karışarak omur gövdesine yerleşir. Zamanla kemik dokusunu eriten enfeksiyon, omurların çökmesine ve kifoz (kamburluk) gibi deformitelere neden olur. Yetersiz beslenme, HIV enfeksiyonu ve diyabet gibi faktörler riski artırır.
Belirtiler ve Seyir
Erken dönemde sırt ağrısı ve sabah tutukluğu gibi hafif şikayetlerle başlar. Ağrı özellikle gece saatlerinde şiddetlenir ve istirahatle geçmez. İlerleyen dönemlerde belirgin kamburluk, boy kısalığı ve bacaklarda güçsüzlük ortaya çıkar. Sinir kökü basısı gelişirse idrar tutamama veya felç gibi nörolojik komplikasyonlar görülebilir. Hastaların %30’unda ateş ve gece terlemesi eşlik eder.
Teşhis Yöntemleri
Tanıda manyetik rezonans görüntüleme (MRI) altın standarttır. Kemik erimesi, abse oluşumu ve omurga deformitelerini net şekilde gösterir. Bilgisayarlı tomografi ise kemik yıkımının detaylarını değerlendirmek için kullanılır. Kesin tanı için omurga biyopsisiyle alınan dokuda aside dirençli basil aranır. Tüberkülin deri testi ve T-SPOT gibi kan testleri destekleyici rol oynar.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi iki temel ayağa dayanır:
- İlaç Tedavisi: 6-9 ay süren çoklu antibiyotik rejimi (İzoniyazid, Rifampisin, Pirazinamid, Etambutol) uygulanır.
- Cerrahi Müdahale: Omurga stabilizasyonu için posterior füzyon, abse drenajı veya sinir dekompresyonu gibi teknikler kullanılır.
Hastaların ilk 2 ay yatak istirahati ve korse kullanması gerekebilir. Nörolojik defisiti olanlarda acil cerrahi şarttır.
Rehabilitasyon Süreci
Fizik tedavi, tedavinin kritik parçasıdır. Kas atrofisini önlemek için elektroterapi ve kademeli egzersiz programları uygulanır. Postür eğitimi ve solunum egzersizleri komplikasyonları azaltır. İyileşme döneminde yüzme ve pilates gibi düşük etkili aktiviteler önerilir.
Önleme Stratejileri
- Aktif akciğer tüberkülozunun erken tedavisi
- BCG aşısının düzenli uygulanması
- Bağışıklığı baskılayan durumların kontrol altına alınması
- Beslenme programında D vitamini ve kalsiyum desteği
Prognoz ve Komplikasyonlar
Erken evrede tedavi başlanan hastalarda tam iyileşme oranı %90’ın üzerindedir. Geç tanı konulduğunda ise nörolojik sekel riski %50’ye ulaşır. Potansiyel komplikasyonlar arasında parapleji, kronik ağrı sendromu ve sekonder amiloidoz sayılabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Gece uyandıran sırt ağrısı, açıklanamayan kilo kaybı veya bacaklarda güçsüzlük durumunda acilen ortopedi veya enfeksiyon hastalıkları uzmanına danışılmalıdır. Özellikle tüberküloz öyküsü olanların benzer şikayetlerde zaman kaybetmemesi kritiktir.
