Pott Hastalığı

Pott Hastalığı Nedir?

Pott hastalığı; omuriliği çevreleyen omurga adlı kemik sütununun yapısında bulunan vertebra adlı omur kemiklerinin, mycobacterium tuberculosis adlı bakteri ile enfekte olması sonucu oluşan hastalıktır.

Mycobacterium tuberculosis; halk arasında verem hastalığı olarak bilinen tüberküloz hastalığına yol açan bakteri türüdür. Bu bakteri en sık akciğerlere tutunup akciğerlerde enfeksiyon yaratmasıyla birlikte iç organlarda ve kemikte de enfeksiyon yaratabilir. 

Mycobacterium tuberculosis bakterisinin vertebrayı tutup bu bölgede enfeksiyon oluşturması Pott hastalığı olarak adlandırılır. Pott hastalığı akciğer dışında verem hastalığı gelişen hastalarda %15-20 sıklıkla gözlemlenen bir durumdur.

Pott hastalığı her yaşta görülebilmekle birlikte özellikle çocuklarda ve genç erişkinlerde (15-40 yaş aralığında) gözlemlenen bir hastalıktır. Pott hastalığında tüm omurga kemikleri tutulabilmekle birlikte özellikle lomber (bel bölgesi) omurları tutulur. 

Pott hastalığında; belli bir primer odakta (çoğunlukla akciğerde) bulunan ve bu bölgede çoğalan mycobacterium tuberculosis adlı bakteri; kan dolaşımı yoluyla omurga kemiklerine ulaşır ve omurga kemiklerinin zar (periost) kısmından başlayarak tüm kemik yapısını ele geçirerek bu bölgenin apseleşmesine yol açar. 

Pott Hastalığında Yaşanan Belirti ve Bulgular Nelerdir?

Pott hastalığı; primer odaktan kan dolaşımına katılan mycobacterium tuberculosis bakterisinin kemik dokuda apse oluşturması ile başlar. Oluşan apsenin kemik dokuyu harap etmesine bağlı hastada semptomlar oluşur. Bu semptomlar:

• Bel Ağrısı: Bel ağrısı; pott hastalığının en sık gözlemlenen semptomudur. Pott hastalığında mycobacterium tuberculosis bakterisinin omurga kemiklerinde oluşturduğu apse; bu kemiklerde yıkıma neden olur. Zayıflayan kemik yapısı bel bölgesindeki sinirlere baskı uygular ve bel ağrısına yol açar.
• Kaslarda Spazm: Pott hastalığında bel ağrısına bağlı hastanın kendini kasması; kas ağrılarına ve kaslarda spazma neden olur.
• Gece Terlemesi: Gece terlemesi pott hastalığında sık gözlemlenen bir durumdur. Pott hastalığında; mycobacterium tuberculosis bakterisinin vücuda girişi ile beraber; kişide bağışıklık sistemi aktive olur. Bağışıklık sisteminin aktive olması sonucu kişide gece terlemeleri gözlemlenebilir.
• Ateş: Vücuttaki her enfeksiyon etkeni; vücut sıcaklığının belli bir miktar artmasına neden olur. Bunun nedeni; vücuda enfeksiyon etkeninin girişiyle bağışıklık sistemi hücrelerinin aktive olması ve belli başlı bazı kimyasallar salgılayarak vücut sıcaklığının artışına yol açmasıdır. Bu durum mycobacterium tuberculosis enfeksiyonu için de geçerlidir.
• İştahsızlık: Pott hastalığında oluşan enfeksiyon ve bu enfeksiyona yanıt olarak bağışıklık sistemi hücrelerinin aktifleşmesi; kişide iştahsızlık gelişmesine yol açar. Bu durum tıpkı vücut sıcaklığının yükselmesi gibi bağışıklık sistemi hücrelerinden salgılanan kimyasallarla açıklanır.
• Kilo Kaybı: Kilo kaybı; Pott hastalığına sahip hastalarda yine sık gözlemlenen bir durumdur. Pott hastalığında kişide bağışıklık sisteminin aktifleşmesi; bu hücrelerden kaşektin adı verilen kimyasal maddenin salgılanmasına neden olur. Salgılanan bu kaşektin; kişide kilo kaybına yol açar. 
• Bacaklarda Uyuşma ve Karıncalanma: Özellikle lomber (bel bölgesinde) gözlemlenen pott hastalığında; hastalığın kemik dokuda yarattığı hasara bağlı kişide kemik doku harabiyeti gözlemlenebilir. Bu doku harabiyeti kişide siyatik sinir adı verilen ve bacak bölgesindeki kasları uyaran sinirde baskı oluşmasına neden olur. Bunun sonucunda hastada bacaklarda uyuşma ve karıncalanma sık gözlemlenen bir semptomdur.
• Kamburluk: Pott hastalığında torakal (göğüs bölgesi) ve servikal (boyun bölgesi) omurlarının tutulumu oldukça nadirdir. Kişide torakal bölge omurlarında yaşanan herhangi bir tutulum, bu omurlarda ezilmelere ve yıkıma neden olur. Bu durum birbiri ardına gelen omur kemiklerinde gelişirse; hastada kamburluk gelişebilir.
• Omurgada Çökme Kırıkları: Pott hastalığı bazen; kişide çok ciddi kemik yıkımlarına neden olabilir. Bu durumda kişide herhangi bir kemik kırığına yol açmayacak bir kuvvet, pott hastalığına sahip hastalarda kemik yıkımına yol açabilir.
• Diskit ve Disk Aralığında Daralma: Omur kemikleri; aralarında intervertebral disk adı verilen bağ dokusu yapıları ile bağlantı sağlamıştır. Pott hastalığında yaşanan kemik doku ezilmeleri; bu kişilerde disklerin enfeksiyon kapmasına(diskit) ve disklerin de harabiyete uğrayarak disk aralığında daralma oluşmasına yol açar.

Pott Hastalığı Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?

Pott hastalığında bu hastalığın oluşması için kesin neden; mycobacterium tuberculosis adlı bakterinin vücuda girmesi ve kan dolaşımı yoluyla omurgadaki kemik dokulara ulaşmasıdır. Bu bakteri ile karşılaşmayı kolaylaştıran bazı risk faktörleri hastalığın bu kişilerde görülme sıklığını arttırmaktadır. Bu risk faktörleri şöyle sıralanabilir: 

• Düşük Sosyoekonomik Düzey: Mycobacterium tuberculosis bakterisi genellikle düşük sosyoekonomik düzeyin olduğu ülke ve bölgelerde görülür. Bu yüzdendir ki pott hastalığının gelişmemiş ülkelerdeki görülme sıklığı; gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelere göre çok daha fazladır.
• Sigara Kullanımı: Pott hastalığının gelişmesi için öncelikle mycobacterium tuberculosis bakterisi akciğerlere ulaşmalı; burdan da kan dolaşımı yoluyla omur kemiklerine gelmelidir. Kişide sigara kullanımının varlığında; mycobacterium tuberculosis bakterisinin akciğerlere girişi kolaylaşır. Bu durum pott hastalığı için risk oluşturur.
• Varolan Kemik Hastalıkları: Hastalarda osteoporoz veya raşitizm gibi kemik hastalıklarının varlığında; mycobacterium tuberculosis bakterisinin kemiklerde oluşturduğu hasar artar. Bu durum pott hastalığının sürecini ağırlaştırır.
• İmmunsupresyon: İmmunsupresyon; bağışıklık sistemi herhangi bir nedenle (doğuştan gelen, belli bir hastalık sonucu oluşan) baskılanması durumudur. Bağışıklık sistemi baskılandığında mycobacterium tuberculosis bakterisine karşı yeterli yanıt oluşamayacağı için bakteri tüm vücuda daha kolay yayılır. Bu durum pott hastalığı için risk oluşturur.
• Diyabet (Şeker Hastalığı): Diyabet; pek çok hastalık gibi pott hastalığı için de risk oluşturur. Pott hastalığında hastada diyabet olması; hastalığın daha ağır seyretmesine yol açar.

Pott Hastalığı Teşhisi

Pott hastalığının teşhisinde pek çok teşhis yöntemi kullanılabilir. Ancak hastalarda hastalığın kesin teşhisi görüntüleme yöntemleri ile kemik yapının görüntülenmesi ile olur. Pott hastalığının teşhisinde kullanılan yöntemler; 

• Anamnez: Anamnez; hastanın hastalığı ile ilgili yaşadığı şikayetleri hekime dile getirmesi durumudur. Hastalar sıklıkla yaşadıkları bel ağrısından, bacak ağrısı ve yürüme güçlüğünden, gece terlemelerinden, yüksek ateşten, bulantı, kusma ve kilo kaybı gibi semptomlardan şikayet ederler. Hekim hastanın bu şikayetlerini dinler, hastanın daha önceden tüberküloz enfeksiyonu geçirip geçirmediğini, ek hastalıklarını, kullandığı ilaçları sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hekim hastanın bel bölgesini inceler, bel bölgesindeki kasların ağrıya bağlı kasılı halde olduğunu görür. Ardından hastanın akciğerlerini dinleyerek tüberküloz enfeksiyonuna ait bir odağa bağlı solunum seslerinin değişimini değerlendirir.
• Direkt Grafi: Direkt grafi; bel ağrısı ile gelen hastalarda ilk olarak istenen görüntüleme yöntemidir. Direkt grafide X ışınları X ışını tüpünden çıkar ve hastanın bel bölgesine değerek bu bölgenin görüntüsünün ortaya çıkmasını sağlar. Kişide çok ciddi kemik lezyonlarının varlığında, disk aralığında azalmanın bulunduğu durumlarda çok iyi görüntü veren bit yöntemdir.
• Bilgisayarlı Tomografi: Bilgisayarlı tomografi de tıpkı direkt grafi gibi X ışınları ile çalışan bir görüntüleme yöntemidir. Ancak direkt grafiye göre kemik lezyonlarını gösterme düzeyi ve görüntüleme kalitesi çok daha iyidir. Bilgisayarlı tomografide ufak kemik lezyonları bile çok rahat ayırt edilebilir.
• Kan Tahlili: Tüberküloz enfeksiyonunda tüberküloz ile savaşan bağışıklık sistemi hücrelerinin (özellikle de beyaz kan hücrelerinin) kanda artışının tespit edilmesi tüberküloz tanısını destekleyen bir teşhis yöntemidir. 

Pott Hastalığı Tedavisi

Pott hastalığının tedavisi; hastanın hastalığının evresine göre ve bulunan ek hastalıklara göre yapılır. Pott hastalığına sahip hastalarda ilk yapılması gereken tedavi yöntemi Yatak İstirahatidir. Yatak istirahati yapılmayan hastalarda diğer tedavilerin de etkinliği oldukça azalır. Erken evre pott hastalığında bu hastalığı geçirmeye yönelik ilaçların kullanıldığı Medikal Tedavi uygulamaları yapılır. Ancak hastada ciddi kemik lezyonlarının varlığında, hastanın ağrısının çok şiddetli olduğu ve hareket fonksiyonlarının etkilendiği durumlarda Cerrahi Girişime başvurulur. 

Pott Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Pott hastalığı kemiklerde görülen, kemiğin çok ciddi yıkımına yol açan bir hastalıktır. Bu hastalıkta kişide kemiklerdeki yıkım, kas, sinir ve kemikler arasındaki intervertebral diske de zarar verebilir.

Pott hastalığında kişi erken evrede tedavi edilmezse; var olan enfeksiyon büyüyüp kemiğin yıkımına yol açabilir. Pott hastalığı kemiğin yıkımına yol açmasa bile; kemiğin yapısını zayıflatarak; kişide kemiğin kolay bir şekilde kırılmasına neden olur.

Pott hastalığında hastadaki kemik kırıkları kas ve sinir yapılarını hasarlandırabilir, eğer bu durum ilerlerse hastada kısmi (belli bir organ bölümünde gelişen) felçlere yol açabilir. Bu yüzden pott hastalığı mümkün olan en kısa sürede tedavi altına alınmalıdır.

Pott Hastalığında Kullanılan İlaçlar

Pott hastalığı; mycobacterium tuberculosis bakterisinin akciğerden vertebra kemiklerine yayılması sonucu oluşan bir hastalıktır. Geçmişte hem akciğer tüberkülozunun, hem de pott hastalığının tedavisi bulunmamakta idi. Ancak günümüzde bu hastalıklar belli ilaç tedavileri ile erken evrede kontrol altına alınabilmektedir. Pott hastalığının tedavisinde kullanılan ilaçlar: 

• Çoklu Antibiyotik Tedavisi: Çoklu antibiyotik tedavisi; kişide mycobacterium tuberculosis bakterisinin çoğalmasını engelleyen ve ölümüne katkıda bulunan ilaç tedavisi türüdür. İçerik olarak izoniyazid, rifampisin, pirazinamid, streptomisin, etambutol adlı maddeleri içeren bu ilaçlar en az 6-9 ay süreyle kullanılmalıdır. Bu ilaçların en sık görülen yan etkileri; depresyon, anksiyete, cilt döküntüleri, idrar ve dışkının turuncu renge boyanması, karın ağrısı, ishal, bulantı, kusma, görme bozukluğu gibi semptomlardır. Bu semptomlar hastayı ciddi derecede etkilediğinde hekimle mutlaka iletişime geçilmelidir.

Pott Hastalığı Ameliyatı

Pott hastalığında erken evrede medikal tedavinin düzeltici etkisi oldukça yüz güldürücüdür. Ancak hastalarda ciddi derecede kemik lezyonları oluşmuşsa, hastada hareket kısıtlılığı varsa, hastanın ağrısı dinmiyorsa bu durumda cerrahi girişim yöntemlerine başvurulabilir.

Cerrahi girişim yöntemlerinde amaç; hastanın var olan ağrılarını dindirmek ve kemik lezyonlarını düzeltmektir. Bunun için ameliyat esnasında füzyon, protez yöntemleri, laminektomi gibi cerrahi yöntemler kullanılabilir. 

Ameliyat sonrası Hastalar belli bir süre hastanede yatarlar. Herhangi bir komplikasyon görülmediği durumlarda taburcu edilirler.

Pott Hastalığında Hangi Doktora Gidilir?

Pott hastalığı kemikte görülen ve kemikte hasara yol açan bir hastalık olduğu için; bu hastalık ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm Ortopedi ve Travmatoloji bölümüdür.

Ortopedi hekimi hastayı muayene eder, gerekli inceleme ve görüntüleme yöntemlerini uygular. Hasta için uygun tedavi yöntemine karar vererek tedaviyi başlatır.

Hastalar özellikle mycobacterium tuberculosis adlı bakteri ile temas halinde olduğunda ya da akciğerde tüberküloz enfeksiyonunun varolduğunu bilen hastalarda ani gelişen bel ağrısı, gece terlemeleri, kilo kaybı, halsizlik, ateş, bacaklarda uyuşma ve karıncalanma gibi durumlarda vakit kaybetmeden hekime başvurmalı ve tedavi altına alınmalıdır.