Posttrombotik sendrom (PTS), derin ven trombozu (DVT) sonrasında bacak toplardamarlarında kalıcı hasar oluşmasıyla ortaya çıkan kronik bir durumdur. DVT geçiren hastaların yaklaşık %30-50’sinde gelişen bu tablo, yaşam kalitesini önemli ölçüde düşüren ve uzun vadeli yönetim gerektiren ciddi bir komplikasyondur.
Posttrombotik Sendromun Nedenleri
Derin ven trombozu sonrasında damar içinde pıhtı çözülürken damar duvarında ve kapakçıklarda kalıcı hasar meydana gelir. Bu hasar, kanın bacaklardan kalbe doğru akışını bozarak venöz yetmezliğe yol açar. Risk faktörleri arasında tekrarlayan DVT atakları, obezite, ileri yaş, yetersiz antikoagülan tedavi ve kanser öyküsü sayılabilir.
Belirtiler ve Klinik Bulgular
Hastalığın şiddetine göre belirtiler değişkenlik gösterir:
- Bacaklarda şişlik (ödem) ve ağırlık hissi
- Ciltte kahverengi renk değişiklikleri (hemosiderin birikimi)
- Egzama benzeri kaşıntılı döküntüler
- Ayak bileği çevresinde venöz ülserler (açık yaralar)
- Ağrı özellikle gün sonunda şiddetlenir ve istirahatle hafifler
- Venöz klaudikasyon (yürürken baldırda şiddetli ağrı)
Tanı Yöntemleri
Klinik değerlendirme ve Villalta skorlama sistemi temel tanı aracıdır. Renkli Doppler ultrason, damarlardaki kapak yetmezliğini ve reflüyü gösterir. Manyetik rezonans venografi (MRV) veya kontrastlı bilgisayarlı tomografi, tıkanıklık düzeyini detaylandırır. Ayırıcı tanıda lenfödem, kronik arter yetmezliği ve selülit dışlanmalıdır.
Tedavi Yaklaşımları
Konservatif Tedavi
- Bastonlu Kompresyon Çorapları: 30-40 mmHg basınçlı çoraplar ödem kontrolünde altın standarttır.
- Farmakoterapi: Pentoksifilin ve rutosid gibi venotonik ilaçlar semptomları azaltır.
- Yara Bakımı: Venöz ülserlerde gümüşlü pansumanlar ve hidrojeller kullanılır.
Girişimsel Tedaviler
- Endovenöz Termal Ablasyon: Lazer veya radyofrekans ile hasarlı damarların kapatılması
- Venoplasti ve Stentleme: Daralmış iliak ven segmentlerinin genişletilmesi
- Derin Ven Valvül Rekonstrüksiyonu: Kapak onarımı için nadiren uygulanan cerrahi
Korunma Stratejileri
- Akut DVT sonrası minimum 3-6 ay antikoagülan tedavi
- Düzenli kompresyon tedavisi kullanımı
- Obez hastalarda kilo kontrolü
- Hareketsizlikten kaçınmak ve bacak elevasyonu
Yaşam Tarzı Önerileri
Tuz kısıtlaması, düşük etkili direnç egzersizleri ve uzun süre ayakta durmaktan kaçınmak önemlidir. Venöz ülseri olan hastalar dermatoloji ve vasküler cerrahi işbirliğiyle takip edilmelidir.
Prognoz ve Komplikasyonlar
Erken evrede agresif kompresyon tedavisi ile ülserlerin %70’i iyileşir. Tedavi edilmeyen olgularda lipodermatoskleroz (cilt ve yağ dokusunda fibrozis) ve tekrarlayan enfeksiyonlar gelişebilir. İleri evre PTS’de yaşam kalitesi KOAH veya kalp yetmezliği kadar düşebilir.
