Polen alerjisi, bitkilerin üreme döneminde havaya yayılan polen taneciklerine karşı vücudun aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkan mevsimsel bir rahatsızlıktır. Halk arasında "saman nezlesi" olarak da bilinen bu durum, özellikle ilkbahar ve yaz aylarında milyonlarca insanı etkiler.
Polen Alerjisi Nasıl Oluşur?
Bağışıklık sistemi, poleni zararlı bir istilacı olarak algıladığında histamin gibi kimyasallar salgılar. Bu reaksiyon burun, göz ve solunum yollarında inflamasyona yol açar. En sık sorumlu bitkiler arasında çayır otları, ağaçlar (huş, zeytin) ve yabani otlar bulunur.
Belirtileri Nelerdir?
- Şiddetli hapşırık nöbetleri ve burun akıntısı
- Burun tıkanıklığı ve sinüs basıncı
- Gözlerde kaşıntı, kızarıklık ve sulanma
- Boğaz kaşıntısı ve öksürük
- Yorgunluk ve konsantrasyon bozukluğu
- Koku ve tat alma duyusunda azalma
Teşhis Yöntemleri
Alerji uzmanları öncelikle detaylı hasta öyküsü alır. Sonrasında:
- Deri Prick Testi: Cilde polen ekstreleri uygulanarak tepkime ölçülür.
- Kan Testi (IgE): Spesifik alerjenlere karşı antikor seviyeleri incelenir.
- Provokasyon Testi: Kontrollü ortamda semptomlar gözlemlenir.
Etkili Tedavi Seçenekleri
- Antihistaminikler: Loratadin veya setirizin gibi ilaçlar akut semptomları baskılar.
- Nazal Kortikosteroidler: Burun spreyleri (flutikazon) inflamasyonu azaltır.
- Göz Damlaları: Ketotifen içerikli damlalar konjonktivit şikayetlerini hafifletir.
- Alerji Aşıları (İmmünoterapi): 3-5 yıl süren tedaviyle bağışıklık sistemi duyarsızlaştırılır.
Korunma Stratejileri
- Polen Takvimi: Ağaç polenleri şubat-mayıs, çayır polenleri mayıs-temmuz, yabani ot polenleri ağustos-ekim arası yoğundur.
- Kapalı Ortamlar: Polen sayısının yüksek olduğu saatlerde (10:00-16:00) pencereleri kapalı tutun.
- Kişisel Önlemler: Dışarıdan gelince kıyafet değiştirin, saçlarınızı yıkayın.
- Filtre Sistemleri: Araçlarda ve evlerde HEPA filtreler kullanın.
Doğal Destek Yöntemleri
- Burun Yıkama: Tuzlu su solüsyonları ile nazal pasajı temizleyin.
- Beslenme: C vitamini ve kuersetin içeren besinler (elma, soğan) histamin salınımını azaltır.
- Akupunktur: Bazı hastalarda semptom şiddetini %30 düşürebilir.
Acil Durum İşaretleri
Alerjik astım krizi belirtileri (nefes darlığı, hırıltı) veya anafilaksi (dudak şişmesi, bilinç bulanıklığı) durumunda acil servise başvurun.
Uzun Vadeli Riskler
Tedavi edilmeyen polen alerjisi; kronik sinüzit, orta kulak iltihabı veya astıma dönüşebilir. Çocuklarda okul başarısını düşürebileceği için erken teşhis kritiktir.
