PLT (trombosit) yüksekliği, kandaki trombosit sayısının normalin üzerinde olmasıdır. Tıpta trombositoz olarak adlandırılan bu durum, genellikle rutin kan testleri sırasında fark edilir. Yetişkinlerde normal trombosit değerleri 150.000-400.000/mm³ arasındadır. 450.000/mm³’ün üzerindeki değerler trombositoz kabul edilir ve altta yatan nedenlerin araştırılmasını gerektirir.
PLT Yüksekliğinin Nedenleri
Trombositoz, primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olmak üzere ikiye ayrılır. Primer trombositoz, kemik iliğindeki anormal hücre üretiminden kaynaklanır ve genellikle esansiyel trombositemi gibi myeloproliferatif hastalıklarla ilişkilidir. Sekonder trombositoz ise başka sağlık sorunlarına tepki olarak gelişir. En yaygın nedenler arasında demir eksikliği anemisi, enfeksiyonlar (zatürre, tüberküloz), kronik inflamatuar hastalıklar (romatoid artrit, crohn) ve dalağın alınması (splenektomi) yer alır.
Belirtiler ve Uyarıcı İşaretler
Hafif trombositoz genellikle belirti vermez. Ancak değerler 1.000.000/mm³’ü aştığında şu semptomlar görülebilir:
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Görme bozuklukları veya geçici görme kaybı
- El ve ayaklarda uyuşma/yanma hissi (eritromelalji)
- Burun kanaması veya diş eti kanamaları
- Ciltte nedensiz morluklar
- Dalak büyümesine bağlı karın ağrısı
Tanı Sürecinde Kullanılan Yöntemler
- Tam Kan Sayımı (Hemogram): Trombosit seviyesinin doğrulanması.
- Periferik Yayma: Trombositlerin şekil ve boyut anomalilerinin mikroskopla incelenmesi.
- Demir Profili: Demir eksikliği anemisi taraması.
- İnflamatuar Belirteçler: CRP, sedimantasyon testleri.
- Genetik Testler: JAK2 V617F mutasyon analizi (primer trombositoz için).
- Kemik İliği Biyopsisi: Myeloproliferatif hastalık şüphesinde.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene ve trombosit sayısına göre planlanır:
- Sekonder Trombositoz: Nedene yönelik tedavi (enfeksiyon için antibiyotik, demir eksikliği için takviye).
- Primer Trombositoz:
- Düşük Riskli Hastalar: Aspirin ile kan sulandırma.
- Yüksek Riskli Hastalar: Hidroksiüre veya anagrelid gibi trombosit düşürücü ilaçlar.
- Tromboz Öyküsü Olanlar: Antikoagülan tedavi (heparin/warfarin).
Komplikasyonlar ve Riskler
Kontrol altına alınmayan trombositoz ciddi sorunlara yol açabilir:
- Tromboz: Bacaklarda derin ven trombozu (DVT), akciğer embolisi.
- Kanama: Trombosit fonksiyon bozukluğuna bağlı spontan kanamalar.
- Gebelik Komplikasyonları: Düşük veya fetal gelişim geriliği.
- Transformatif Risk: Myelofibroz veya akut lösemiye dönüşüm (nadir).
Yaşam Tarzı Önerileri
- Sigara ve alkolden kaçınmak (tromboz riskini artırır).
- Yeterli sıvı tüketimi (dehidrasyon kanı koyulaştırır).
- Düzenli yürüyüş ve bacak egzersizleri (dolaşımı destekler).
- Omega-3 takviyeleri (kan sulandırıcı etki için hekim onayıyla).
Takip Süreci
- Primer trombositemide 3-6 ayda bir hemogram kontrolü.
- Trombosit sayısı >750.000/mm³ ise aylık takip.
- Tromboz belirtileri (bacak şişliği, nefes darlığı) acil müdahale gerektirir.
PLT yüksekliği tedavi edilebilir bir durumdur. Erken tanı ve uygun tedaviyle hastalar normal yaşam süresine sahip olur. Hematoloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gereken bu durumda, kendi kendine ilaç kullanımından kesinlikle kaçınılmalıdır.
