Pitriazis likenoides kronika (PLC), nadir görülen, kronik seyirli bir deri hastalığıdır. Genellikle ergenlik dönemindeki genç erkeklerde ortaya çıkar ve aylar/yıllar boyunca devam edebilen kaşıntılı döküntülerle karakterizedir. Kesin nedeni bilinmemekle birlikte enfeksiyon tetikleyicileri ve otoimmün mekanizmalar üzerinde durulmaktadır.
Klinik Bulgular ve Belirtiler
Hastalık tipik olarak gövde, kol ve bacakların ekstansör yüzeylerinde küçük, kırmızı-kahverengi papüller şeklinde başlar. Zamanla bu lezyonlar üzerinde sedef benzeri pullanmalar gelişir. Döküntüler genellikle asemptomatik olmakla birlikte %30 olguda hafif kaşıntı eşlik eder. Lezyonların iyileşmesi hiperpigmente veya hipopigmente izler bırakabilir. Ayırıcı tanıda guttat sedef, liken planus ve sifiliz düşünülmelidir.
Teşhis Yöntemleri
Tanı klinik muayene ve deri biyopsisi ile konur. Histopatolojik incelemede epidermiste hiperkeratoz, parakeratoz ve spongioz görülür. Dermişte lenfositik infiltrasyon ve eritrosit ekstravazasyonu tipiktir. Direkt immünofloresan inceleme ile IgG, IgM ve C3 birikimi saptanabilir. Ayırıcı tanı için kanda VDRL testi ve boğaz kültürü istenebilir.
Tedavi Yaklaşımları
- Fototerapi: Narrowband UVB (NB-UVB) tedavisi birinci basamak seçenektir. Haftada 3 seans, 8-12 haftalık kürlerle %70-80 yanıt alınır.
- Topikal Tedaviler: Kortikosteroidli kremler ve takrolimus merhem kaşıntıyı azaltır.
- Sistemik İlaçlar:
- Tetrasiklin grubu antibiyotikler (doksisiklin) antiinflamatuar etkiyle kullanılır.
- Eritromisin özellikle çocuklarda tercih edilir.
- Şiddetli olgularda metotreksat (haftalık 7.5-15 mg) veya oral retinoidler (asitretin)
- Diğer Seçenekler: Fotokemoterapi (PUVA) ve dapson dirençli vakalarda denenebilir.
Prognoz ve Seyir
Hastalık genellikle benign seyirlidir. Lezyonlar spontan gerileyebilir ancak alevlenmeler sıktır. Ortalama süre 3-18 aydır. %10 olguda pitriazis likenoides et varioliformis akuta (PLEVA) dönüşüm görülebilir. Kalıcı skar riski düşüktür.
Hasta Yönetimi ve Öneriler
- Güneş koruyucu kullanımı hiperpigmentasyonu azaltır.
- Kaşıntı için soğuk kompres ve nemlendiriciler önerilir.
- Stres yönetimi alevlenmeleri önlemede kritiktir.
- 6 aylık aralarla dermatolojik takip gerekir.
Komplikasyonlar
Sekonder enfeksiyon, postinflamatuar hiperpigmentasyon ve nadiren kutanöz T-hücreli lenfoma gelişimi bildirilmiştir. Yaygın lezyonlarda yaşam kalitesi düşebilir.
Pitriazis likenoides kronika tedavisinde multidisipliner yaklaşım esastır. Dermatolog, enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve psikiyatrist işbirliği, özellikle kronik seyirli olgularda tedavi başarısını artırır.
