Persentil Hesaplama

Persentil Hesaplama Nedir?

Çocuk sahibi olan her ebeveyn özellikle çocuklarının büyüme çağında yeterince büyüyüp büyüyemediklerinden endişe duyarlar. Özellikle çocuklarının yaşıtı olan diğer çocuklarla kıyaslama yoluna giderek çocuklarında gelişim ve büyüme geriliği olup olmadığını tespit etmeye çalışırlar. Çocukluk çağında erken tespit edilen büyüme geriliklerinin tedavisi kolaylıkla yapılmaktadır ve erken müdahale edilebilmektedir. Ancak geç fark edilmiş ve geç müdahale edilen büyüme geriliklerinde maalesef tedavi gittikçe zorlaşmaktadır.

Çocukların büyüme takibi denildiğinde ise ilk akla gelen şey kelime anlamı olarak büyüme eğrisi olarak ifade edilen persentildir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından kabul gören bir tablo olan persentil tablosu, bilimsel olarak araştırılan hesaplamalar doğrultusunda yapılmıştır.

Persentil Nedir?

Çocuğun dünyaya gelmesi ile birlikte bütün anne babaların hayatına persentil tabiri girmektedir. Çocukluk dönemi büyümenin ve gelişmenin en hızlı olduğu dönem olduğu için ebeveynlerin de bu konuda çok hassas olması gerekmektedir.

Persentil olarak ifade edilen büyüme eğrisi çocuğun yaşına göre olması gereken fiziksel özellikleri belirlemektedir. Bebeğin doğumu itibariyle ebeveynler çocuklarını takip ederek persentil tablosundan da yararlanarak çocuklarında gelişim ve büyüme geriliği olup olmadığını değerlendirebilmektedir. Eğer tabloya göre gelişim geriliği var ise doktora giderek erken teşhis edilebilir ve acil çözüm bulunabilir.

Türkiye’de hazırlanan persentil tablosu ülkemizin ortalamaları dikkate alınarak hazırlanmıştır. Uzmanlar fiziksel özellikleri belirleyen 3 ana unsuru dile getirmektedir. Bunlar; baş çevresi, boy ve kilodur. Bebeklerde boy kilo persentil hesaplama da bu şekilde baş çevresi, kilo ve boyu dikkate alarak yapılmaktadır. Bu 3 unsur bebeğin sağlıklı gelişiminde önemli rol oynadığı için bebeklerde persentil hesaplamada kullanılmaktadır.

Genel olarak anne babalar persentil hesaplaması yaparken sadece kilo ve boyu dikkate alarak yapmaya çalışmaktadır. Ancak persentil hesaplama sağlık bakanlığına göre boy, kilo ve baş çevresi baz alınarak yapılmalıdır. Çocuklarda baş çevresinin uzunluğu gelişim için kilo ve boydan çok daha önemli bir kriterdir. Bu nedenle toplumda sadece boy ve kilo üzerinden yapılan persentil hesaplamaları genelde yanlış sonuçlar ortaya koymaktadır. Çocuk persentil hesaplaması en sık ayda bir defa en geç ise 3 ayda bir defa yapılmalıdır.

Persentil Tablosu Nasıl Okunur?

Persentil tablosunda okunması ve yorumlanması gereken bazı değer aralıkları vardır. Bu aralıkların ne anlama geldiğinin iyi bir şekilde öğrenildikten sonra değerlendirilme yapılmalıdır. Aksi takdirde kulaktan duyulan bilgiler ile yorumlama yapılmaya kalkıldığında hatalı değerlendirmeler ile karşı karşıya kalınmaktadır.

• 0-10 aralığında bulunan persentil değeri en düşük aralıktadır. Çocuğun aynı yaş ve cinsiyetteki çocuklara göre büyümesinin ve gelişiminin son derece geride olduğu anlamına gelmektedir. Büyüme ve gelişim geriliği tanısı ile doktora derhal gidilmelidir ve gerekli tedavi alınmalıdır.
• 10-25 aralığındaki persentil değeri de düşük aralıktadır. Bu değerler aralığındaki çocuk doktora götürülüp doktor kontrolünde devam edilmeli ve takip edilmelidir. Periyodik olarak ayda bir defa sık takibi yapılmalıdır.
• 25-75 arasındaki persentil değeri normal aralıktadır. Çocuğun kendi yaş grubu ve cinsiyetindeki çocuklar ile kıyaslaması sonucu normal olduğu sonucuna varılmalıdır. Doğru, dengeli ve düzenli beslenildiği takdirde bu aralıktaki çocukların 3 ayda bir kontrole gitmesi yeterli olacaktır.
• 75-90 arasındaki persentil değeri yüksek aralıktadır. Çocuğun aynı yaş ve cinsiyetteki çocuklar ile kıyaslaması sonucu baş çevresi, boy ve kilosunun daha yüksek olduğu anlamına gelmektedir. Doktor kontrolünde ayda bir devam edilerek normal değerler arasına indirilmesi gerekmektedir.
• 90-100 arasındaki persentil değeri çok yüksek aralıktadır. Çocuğun gelişiminin ve büyümesinin kendi yaşıtlarının ve cinsiyetindekilere oranla çok çok üstünde olduğunu gösterir. Mutlaka doktor kontrolü ve muayenesi yapılmalıdır. Çocuklarda genellikle obezite sorunu olduğunda bu değer aralıklarında görülmektedir.

Çocuk gelişiminde sağlıklı büyümenin olup olmadığı değerlendirilirken çoğunlukla 50 persentil değeri baz alınmaktadır. Ancak yine de uzmanlar 10 ile 75 arasında olan persentil değerlerini genel olarak normal değerlendirmektedir. Her cinsiyetin, yaş aralığının ve ayın farklı persentil değerleri olmaktadır. Bu nedenle özellikle kız ve erkek çocuklarda aynı yaşta olsalar dahi persentil değerleri farklılık göstermektedir.

Kız ve erkek çocuklar arasındaki fiziksel ve gelişimsel farklılıklar hamilelik döneminden itibaren başlamaktadır. Birçok bilimsel çalışmada fark edildiği üzere erkek çocukların kız çocuklara göre genel olarak kilo ortalamalarının daha düşük ve boy ortalamalarının ise daha yüksek olduğu görülmüştür. Bunlara bağlı olarak gelişim esnasında kilo ve boyları farklılık gösteren kız ve erkek çocukların baş çevre uzunlukları da farklılık göstermektedir. Bu nedenle persentil değerinin sadece yaşa değil cinsiyete göre de değiştiği söylenilebilir ve en sağlıklı hesaplama yöntemi de bu şekilde olmalıdır.

Erkek Bebek Persentil Hesaplama Nasıl Yapılır?

Büyüme eğrisi genel olarak 0-3 yaş persentil hesaplama olarak yapılmaktadır. Bebeklik döneminden çocukluk ve ergenlik çağına kadar büyüme ve gelişim çok önemlidir. Persentil tablosundan yardım alarak erkek bebeklerin büyüme ve gelişiminin normal seyredip seyretmediği kontrol edilebilmektedir. Persentil değerinin %10 değerin altında olması ya da %97 değerin üstünde olması durumunda derhal doktora başvurulmalıdır. Gerekli tedavi yapılarak persentil değerinin normal değer aralıklarına getirilmesi sağlanmalıdır.

Kız Bebek Persentil Hesaplama Nasıl Yapılır?

Kız çocuklarının boy, kilo ve baş çevresi persentil hesaplamalarında erkek çocuklardan farklı olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle persentil değerleri tablodan bakılırken kız çocuk ve erkek çocuk noktalarına dikkat edilmelidir. Aksi takdirde yanlış değerlendirme yapılabilmektedir. Kız çocuklarında persentil değerlendirilmesi yapılırken elde edilen değer %10’un altında ise ya da %90’ın üzerinde ise mutlaka doktora başvurulmalıdır. Bu değerler gelişimin çok geride olduğu veya çok ileride olduğu anlamına gelir ve çocuğun tedavi edilerek normal değerlere ulaşması hedeflenmelidir.